Voordat Sandra Verdel (38) in januari begon als Senior Projectleider Presentaties bij Het Scheepvaartmuseum in Amsterdam was ze bijna tien jaar werkzaam bij het Mauritshuis in Den Haag. Daar was ze onder meer verantwoordelijk voor het lanceren van de nieuwe, prijswinnende website van het museum alsook een baanbrekende samenwerking met Google Arts & Culture. Een indrukwekkende staat van dienst, die Sandra, gedreven door een diepgewortelde liefde voor het vertellen van (historische) verhalen en de wens om bij te dragen aan het toegankelijker maken van musea, in haar nieuwe functie vast en zeker verder zal uitbreiden. Wij spreken Sandra over haar nieuwe functie, haar loopbaan en haar visie.
Twintig jaar geleden begon Sandra aan een studie Geschiedenis aan de Universiteit van Leiden. Daarna volgde de Gouden Eeuw Master aan de UvA; een combinatie van geschiedenis, kunstgeschiedenis en literatuurwetenschappen, gericht op de 17e eeuw van Nederland. Na haar afstuderen kwam Sandra via via terecht bij het Stedelijk Museum, waar ze begon als stagiair en vervolgens enige tijd werkzaam was als medewerker op de onlineafdeling. Daar werd haar interesse gewekt in de vraag die als een rode draad door haar carrière zou gaan lopen: hoe kunnen musea, met behulp van digitale middelen en sociale media, zichzelf en de verhalen die besloten liggen in hun collecties beter zichtbaar en toegankelijker maken voor maken voor mensen die nog niet in die musea zijn geweest?
Nadat haar functie bij het Stedelijk Museum ten einde liep werkte Sandra zo’n drie jaar voor de NCRV. “Wel even iets anders dan een museum, maar heel zinvol voor het verder vormen van mijn digitale vaardigheden. Daar heb ik digitale concepten bij televisieprogramma’s ontwikkeld. Dan moet je onder andere denken aan de app voor de Slimste Mens, de website voor Willem Wever en de twitter van de Rijdende Rechter. Echt een mix van verschillende digitale concepten, heel veel tone of voice wisselingen.”
Ik had vroeger al eens tegen mezelf gezegd, ‘Ooit wil ik bij het Mauritshuis werken.’
Best of both worlds
Toen kwam er plotseling een functie vrij bij het Mauritshuis in de onlinecommunicatie. Hoewel Sandra het naar haar zin had bij de NCRV kon ze een kans als deze niet voorbij laten gaan. “Dat was echt the best of both worlds voor mij. Een functie als Online Communications Manger in een museum rondom de 17e eeuw, wat goed aansloot bij mijn studie, en dan ook nog eens met een kunstcollectie van wereldklasse. Ik had vroeger al eens tegen mezelf gezegd, ‘Ooit wil ik bij het Mauritshuis werken’, dus voor mij was het een kwestie van 1 + 1 = 2.”
Toen Sandra in 2013 bij het Mauritshuis begon had het museum nét zijn social mediakanalen opgericht. Het was een van de musea die nog niet zoveel digitaal deed, maar Sandra kreeg wel alle ruimte om dat te gaan ontwikkelen. “Destijds hadden ze nog een website met postzegelplaatjes. De gedachte was toen nog, ‘Als we een schilderij heel groot op de website zetten, dan heeft iedereen het al gezien en dan komt er niemand meer naar het museum’. Daar kijken we tegenwoordig natuurlijk heel anders naar, en de eerste website die ik daar lanceerde had ook meteen supergroot beeldmateriaal. Alle schilderijen, die al waren gedigitaliseerd, hebben we toen op de website gezet met voor- en achterkant en bijbehorende informatie. Later zijn we daar nog verder mee gegaan. Toen hebben we een app ontwikkeld voor thuisgebruik, zodat je ook thuis de schilderijen beter kon leren kennen.”
De gedachte was toen nog, ‘Als we een schilderij heel groot op de website zetten, dan komt er niemand meer naar het museum.’
De wens om sterk in te zetten op het online ontsluiten van alle verhalen van het museum lag er al bij het onlineteam, en tijdens de coronaperiode werd het belang daarvan meteen ook duidelijk voor de rest van het museum. “Ineens konden de bezoekers niet meer in het museum zelf bereikt worden. Daardoor werd ons team in één klap heel relevant en richtte iedereen zich tot ons. Toen konden we mooi met zijn allen die verhalen gaan vertellen.”
Zelf aan de knoppen
Dat gaf de aanzet voor de nieuwe website die anderhalf jaar geleden bij het Mauritshuis is gelanceerd. Een bijzonder kenmerk daarvan is dat de verhalen achter de schilderijen niet alleen verteld worden vanuit het perspectief van het museum, maar juist ook vanuit andere expertises. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een praatje van een boswachter of bioloog, die vanuit een evolutionair oogpunt vertelt over de dieren die zijn opgenomen in een religieus schilderij of landschap.
“Dan ga je dus heel anders naar zo’n schilderij kijken,” stelt Sandra. “Musea hebben verhalen voor iedereen, maar soms heb je iemand nodig die je meeneemt, die die verhalen voor je ontsluit. De gouden hekken die om het Mauritshuis heen staan kunnen imponerend zijn, zeker als je eigenlijk niet zo gewend bent om naar een museum te gaan. De hoop is dat we met digitale concepten die barrière een beetje kunnen afbreken. Dat we mensen alvast een voorproefje kunnen geven en ze dingen laten ontdekken, en doen realiseren dat het écht voor iedereen is. Het liefst – en dat is wat we als framework in ieder geval opgezet hebben voor het Mauritshuis – kun je straks in het museum alle informatie zelf terugvinden, zodat je als bezoeker zelf aan de knoppen zit en bepaalt wat je wil weten en wat niet.”
Het liefst kun je straks in het museum alle informatie zelf terugvinden, zodat je als bezoeker zelf aan de knoppen zit.
Google & Vermeer
Een van de meest opvallende projecten waaraan Sandra tijdens haar loopbaan bij het Mauritshuis verbonden is geweest is een samenwerking met Google Arts & Culture. Hiervoor lanceerde ze als Project Manager het eerste Pocket Gallery museum van Google, evenals Meet Vermeer: de eerste internationale online overzichtstentoonstelling van de schilderijen van Johannes Vermeer.
“Google Arts & Culture is altijd op zoek naar ideeën vanuit musea en benieuwd naar wat ze voor musea kunnen betekenen. Ik heb ze toen benaderd over het oeuvre van Vermeer, want dat kun je samenvatten in één behapbare tentoonstelling – dat zie je nu in het Rijksmuseum. Het zijn, voor zover wij weten, 37 schilderijen, allemaal van vergelijkbare grootte en bijna allemaal in handen van musea. Bovendien is het ook nog een enorm bekende schilder. In ieder museum waar zijn werken hangen zijn het de topstukken van de collectie, dus daar trek je meteen de aandacht mee. Bij het Mauritshuis was er zeker interesse voor mijn plannen om al die kennis bij al die verschillende musea op te halen en samen te voegen tot één verhaal, en toen we het idee pitchten bij Google waren die gelukkig ook meteen enthousiast.”
Sandra werd door Google Arts & Culture aangenomen als projectleider, maar bleef wel in dienst van het Mauritshuis en kreeg vanuit het museum ook veel steun. “De directeur bezocht de verschillende collecties en ging met de directeuren daarvan om de tafel om het idee toe te lichten en de verhalen te verzamelen. We hebben toen alle werken gedigitaliseerd in gigapixelkwaliteit, en ik heb Google Arts & Culture uitgedaagd om iets te ontwikkelen waarmee we de tentoonstelling ook echt als een museum konden laten zien. Op dat moment was er alleen nog een platform waar je al die verhalen kon vertellen en lezen. Dat was leuk, maar het voelde niet als een tentoonstelling. Toen zijn ze op zoek gegaan naar een alternatief. Dat is het mooie aan Google, natuurlijk; die hebben zoveel takken en partners die ze kunnen consulteren en die mee kunnen denken en ontwikkelen. En zo is de eerste Pocket Gallery toen gelanceerd. Inmiddels zijn er meer, maar het is begonnen met Meet Vermeer.”
Digitale lagen en historische verhalen
Na het afronden van het Meet Vermeer project werd Sandra’s functie bij het Mauritshuis verder uitgebreid en werd ze hoofd van het onlineteam. Eind 2021 realiseerde het museum de tentoonstelling Facelifts & Makeovers. “Daarin presenteerden we de mooiste restauraties uit het restauratieatelier van het Mauritshuis aan het publiek. De bezoekers kregen zowel de gerestaureerde schilderijen te zien alsook de verhalen van de conservatoren en restauratoren zelf te horen, die beschikbaar waren in audio- en videoformaat. Daarnaast hadden we sliders waarin je de before en after kon zien, plus allerlei animaties: heel veel digitale lagen dus. Dat vond ik heel leuk om te doen, om breder te kijken naar wat je specifiek in tentoonstellingen kan doen met digitale middelen. Daar wilde ik me graag verder in gaan ontwikkelen, en dus ben ik eens langzaam om me heen gaan kijken naar functies waarin ik dat zou kunnen gaan doen.”
Toen er een vacature voor Projectleider Presentaties bij Het Scheepvaartmuseum vrijkwam was Sandra dan ook meteen enthousiast. “Het Scheepvaartmuseum heeft ook een prachtige 17e-eeuwse collectie, maar wat mij vooral heel erg aanspreekt is de focus op het toegankelijk maken van ons verleden. Ik ben van huis uit natuurlijk historicus. We plaatsten schilderijen bij het Mauritshuis ook in hun context, maar bij Het Scheepvaartmuseum is echt de kern van wat we doen.”
Een museum heeft verhalen voor iedereen.
In haar nieuwe functie houdt Sandra zich bezig met alle presentaties en tentoonstellingen van het museum. Dit kunnen kortlopende tentoonstellingen van een half jaar zijn, maar ook langdurige presentaties. “Het is belangrijk dat we ook onze langlopende tentoonstellingen blijven doorontwikkelen,” legt Sandra uit. “Aan de hand van publieksonderzoek bekijken we hoe we de bestaande opstellingen kunnen verbeteren. Technische ontwikkelingen staan ook niet stil. Maar ook onze blik op het verleden verandert gaandeweg. Hoe we nu naar het verleden kijken is heel anders dan zeven jaar geleden, en we realiseren ons dat we over zeven jaar weer anders naar ons verleden kijken.” Een voorbeeld van een langdurige presentatie is de replica van het VOC-schip dat tijdens de coronaperiode helemaal is gerestaureerd. “We zijn nu bezig met de vraag hoe we daar de publieksbegeleiding kunnen aanpassen en moderniseren. Dan heb je het bijvoorbeeld over hoe we kijken naar de VOC- en de WIC-tijd, en welke impact dit verleden nu nog heeft op de samenleving van vandaag.”
Door middel van maritieme verhalen, verteld in tentoonstellingen, hoopt Het Scheepvaartmuseum mensen met elkaar te verbinden. Maritieme ontwikkelingen uit het verleden, het heden en de toekomst worden aangegrepen om de dialoog over actuele thema’s die ons allemaal aan gaan te stimuleren. “Een museum heeft verhalen voor iedereen, en niemand zou een drempel hoeven voelen om naar een museum te gaan,” benadrukt Sandra nogmaals. “Het elitaire karakter dat musea soms nog hebben moeten we langzaam maar zeker blijven afbreken. Ik hoop dat ik daar in mijn loopbaan tot nu toe al wat aan heb kunnen bijdragen.”
In de rubriek Follow Up geven we gezicht en vervolg aan vacatures waarvoor via onze site is geworven. Heb jij ook een nieuwe baan gevonden via Culturele vacatures en vind je het leuk om mee te doen? Mail naar follow-up@culturele-vacatures.nl!