Wie de trappen van Arti et Amicitiae oploopt, wandelt van de ene naar de andere wereld: beneden een bruine sociëteit vol donker Berlage-meubilair, boven lichte witte expositieruimtes. Dit is de werkplek van Mieke Prinse (39), sinds januari 2023 Algemeen Directeur van Arti et Amicitiae. Ze voelde zich meteen thuis in de Amsterdamse kunstenaarsvereniging: “Iedereen die bijdraagt aan de vereniging maakt deel uit van een groter verhaal; we zijn een gemeenschap met elkaar, een vrije en veilige ruimte voor kunstenaars.” In de sociëteit, een oase van rust aan het altijd levendige Rokin, spreken we Mieke over de nieuwe functie, haar carrièrepad, het – soms stoffige – imago van een vereniging en het bereiken van een breder publiek.
Liefde voor de kunsten
‘Voor de kunst en de vriendschap’, dat is waar Arti et Amicitiae – Arti in het kort – voor staat. In 1839 startte de vereniging, al in hetzelfde pand op de hoek van het Rokin en het Spui. Bekende kunstenaars als Breitner, Mesdag en Toorop liepen eerder door de ruimtes van het monumentale pand. Momenteel telt de vereniging zo’n 1200 leden, waarvan ongeveer de helft kunstenaarsleden en de andere helft kunstlievende leden; mensen met liefde voor de kunsten. “Uiteindelijk hebben de kunstenaarsleden het voor het zeggen hier, zij máken de vereniging,” vertelt Mieke. “Binnen de vereniging zijn er allerlei commissies, van programmacommissie tot ballotagecommissie. Aan de andere kant zit de professionele organisatie, met mensen die in dienst zijn, van financiën en personeelszaken tot aan barmedewerkers voor de horeca. In deze organisatie ben ik de spin in het web, ik geef leiding aan de werkorganisatie en heb ook veel met de commissies van doen.”
Uiteindelijk hebben de kunstenaarsleden het voor het zeggen, zij máken de vereniging.
Vol enthousiasme legt Mieke uit hoe de programmering hier werkt: “Makers – ook veel kunstenaars van buiten Arti – schrijven een plan voor een tentoonstelling en dienen dat bij ons in, waarna de programmacommissie zich erover buigt. Daarnaast hebben we twee keer per jaar een groepstentoonstelling, in het voorjaar voor nieuwe leden, en aan het eind van het jaar een Salon waar alle kunstenaarsleden mogen exposeren. Ook is er een wisselende expositie in de sociëteit en is er een Art Space, een do-it-yourself-gallery die kunstenaars voor een schappelijk bedrag kunnen huren en waar ze een solotentoonstelling kunnen maken.”
De verenigingsstructuur
Hoewel ze pas drie maanden bij Arti werkzaam is, zit Mieke hier volledig op haar plek. “Ik vind het fantastisch hier, zowel de fysieke plek als in sociale zin. Kunstenaars zeggen vaak tegen me: ‘Arti voelt als een vrije plek waar ik met anderen over mijn ideeën kan praten en dingen kan organiseren die ik nergens anders kan doen.’ Dat je dat mogelijk kunt maken vind ik heel erg bijzonder aan deze plek.” Aan de andere kant kan het soms ingewikkeld zijn om te opereren in een verenigingsstructuur: “Als je iets wilt veranderen heb je een ‘ja’ nodig van ál die leden. Tegelijkertijd vind ik dat juist leuk; alles wordt besproken en je doet dingen samen. Per project bedenk je: wie kunnen we daarbij betrekken? Andersom komen er ook makers naar ons toe met vragen of ideeën: zou hier ruimte voor zijn binnen Arti en met wie kan ik dat organiseren?” Zo doet Arti mee aan de Vrijheidsmaaltijd aankomende 5 mei. “Na een volmondig ‘ja’ vanuit de vereniging, hebben we samen met kunstenaars invulling gegeven aan het programma. Zowel het kunstinhoudelijke deel als het publiek: wie willen we uitnodigen en hoe zorgen we dat ze hier komen?”
Kunstenaars zeggen vaak tegen me: Arti voelt als een vrije plek waar ik met anderen over mijn ideeën kan praten en dingen kan organiseren die ik nergens anders kan doen.
Impact maken op publiek
“Ik wilde altijd wel iets met kunst en cultuur, maar wist nog niet precies wat,” vertelt Mieke. Na een propedeuse Letteren in Tilburg, een bachelor Cultuurwetenschappen in Maastricht en een master Literatuurwetenschap in Nijmegen begon ze te werken met kunst in de openbare ruimte. “Mijn werkende leven begon met beeldende kunst, later kwamen daar andere disciplines bij zoals performance en muziektheater.” De laatste negen jaar werkte Mieke als zelfstandig ondernemer in verschillende disciplines en functies in de cultuursector. “Bij kleinere organisaties met weinig mensen doe je vaak verschillende dingen tegelijk, dan was ik bijvoorbeeld verantwoordelijk voor de website én de financiën én productie.”
Toch had ze behoefte aan meer tijd hebben voor één organisatie. “Ik dacht al een tijdje na over een functie met meer stevigheid. Ik wilde meer impact hebben op het publiek; meer mensen blij maken met dingen die we organiseren. Wat daarnaast echt belangrijk voor mij was: ik wilde heel dicht bij de kunstenaars blijven staan, dat is waar mijn kracht en ambitie ligt,” legt Mieke uit. Toch was haar eerste reactie bij het zien van deze vacature niet meteen positief. “Ik dacht eerst: o jee, 40 uur in loondienst! Maar ik dacht ook: als ik een grotere stap wil zetten, en meer publiek wil bereiken, in combinatie met dicht bij de makers staan, dan is dit de perfecte plek.” De stap van Zakelijk Leider (onder andere bij Theater de Roode Bioscoop, Project Wildeman, West Wednesdays en de Jan Hanlo Essayprijs) naar Algemeen Directeur viel Mieke alles mee. “Het is niet zozeer dat de taken anders zijn, maar vooral de omvang: dit is een veel groter team dan waar ik eerder mee heb gewerkt, er komen grotere verantwoordelijkheden en grotere bedragen bij kijken.”
Ik dacht eerst: o jee, 40 uur in loondienst!
Kennismaken met andere directeuren
Om zichzelf verder te verdiepen volgde Mieke in 2021 een Executive Programma aan de Universiteit van Utrecht, ‘Leiderschap in Cultuur’ – speciaal voor Artistiek en Zakelijk Leiders in de culturele sector. “Het was een inhoudelijke verdiepingsslag op allerlei werkgebieden: van financiële zaken tot aan personeelsbeleid. Het interessantst aan die opleiding was de kennismaking met andere leidinggevenden uit de sector, uit allerlei disciplines, delen van het land en fases van hun werkzame leven. Als Zakelijk Leider of Directeur ben je toch vaak in je eentje op die positie: het is dus fantastisch om een netwerk op te bouwen met gelijkgestemden.”
Het is fijn om contact te hebben met andere directeuren, om ervaringen uit te wisselen en kennis te delen.
In Amsterdam zijn drie vergelijkbare verenigingen, al verschillen ze inhoudelijk wel van elkaar: Arti, De Kring en de Industrieele Groote Club. “Het is fijn om contact te hebben met de andere directeuren, om ervaringen uit te wisselen en kennis te delen. Er staat een grote verbouwing bij Arti op de planning: deels onderhoud, maar ook met als doel om van Arti een toegankelijkere en zichtbaardere plek te maken. Zo komt er een lift, zodat mensen die slecht ter been zijn ook makkelijk naar boven kunnen komen. “We willen dat de entree uitnodigend is, dat ook voorbijgangers gewoon naar binnen lopen.” Mieke benadrukt hoe fijn het is contact te hebben met andere plekken en monumentale panden die een verbouwing doen. Zo heb ik laatst met de Hortus aan tafel gezeten, die hun kas renoveren. Het is fijn om uit te kunnen wisselen: hoe neem je een organisatie daarin mee? Iedereen staat heel erg open voor zo’n samenwerking.”
Jong en oud op de dansvloer
De sociëteit is van maandag tot en met vrijdag open, overdag voor iedereen en na vijf uur alleen voor leden. Ook exposities zijn open voor iedereen, met als enige verschil dat het voor leden gratis is en niet-leden € 3,- betalen. “Er zit een beslotenheid in een vereniging, maar het is wel onze wens om het gebouw meer open te zetten voor mensen van buiten Arti.” Momenteel is Arti bezig met een vrijdagavondprogrammering die voor iedereen toegankelijk is. Iedere vrijdagavond wordt er iets moois georganiseerd: dat kan een dj optreden, performance, installatie of modeshow zijn, maar ook een pubquiz. “We willen dat er een vast ritme in komt, zodat mensen weten: op vrijdag is er altijd iets te doen in Arti.” De aftrap is op 14 april met een documentaire over August Willemsen van Arti-lid Frederieke Jochems.
“Oudere Arti-leden staan dan te dansen tussen de jonge, hippe mensen.”
Het publiek dat over de vloer komt bij Arti is heel divers, afhankelijk van het moment van de dag en de plek in het pand. “Toen ik net was begonnen was er ‘s middags een boekpresentatie, dan zit de hele sociëteit vol met oudere leden – dat is soms wel het beeld van de sociëteit. Maar ‘s avonds opende er een tentoonstelling van twaalf jonge internationale kunstenaars en stond het hier vol met allerlei jong publiek. Dan nodigen we een dj uit, gaan alle tafels en stoelen aan de kant, en is hier een dansvloer. Oudere Arti-leden staan dan te dansen tussen de jonge, hippe mensen, dat is superleuk om te zien.”
In de rubriek Follow Up geven we gezicht en vervolg aan vacatures waarvoor via onze site is geworven. Heb jij ook een nieuwe baan gevonden via Culturele vacatures en vind je het leuk om mee te doen? Mail naar follow-up@culturele-vacatures.nl!