Voor deze Follow Up spreken we met Karlijn Naaijkens (31), sinds tweeënhalf jaar Educatief Medewerker bij de Bibliotheek Veenendaal. We hebben het over haar liefde voor boeken en film, hoe je de jeugd aan het lezen krijgt, het belang van mediawijsheid en over haar nominatie voor Jeugdspecialist 2019. ‘Vóór mij was hier geen Educatief Medewerker Literatuur en Media, waardoor ik mijn eigen baan heb mogen creëren.’
Het is klokslag tien uur als de deuren van Bibliotheek Veenendaal opengaan. Educatief Medewerker Karlijn Naaijkens staat al in de deuropening: ‘De meesten noemen het de bibliotheek, maar die zit hier in De Cultuurfabriek.’ Vroeger stond de Hollandia wolfabriek op deze plek. Het nieuwe onderkomen doet ook industrieel aan, maar is lekker licht door de glazen pui. Hoewel de bibliotheek net open is, is het al levendig tussen de boekenkasten met jonge kinderen en hun (groot)ouders. Een collega van het Mamacafé leest een prentenboek voor aan een groepje peuters. In het café drinken mensen een kop koffie en lezen de krant. Verderop krijgt een schoolklas les over Rembrandt van een medewerker van de Kunstuitleen. Ook het lokale museum en de Stadswinkel zitten onder hetzelfde dak, evenals een atelierruimte en het FabLab.
Karlijn werkt inmiddels al 2,5 jaar in de Bibliotheek Veenendaal. Destijds bekeek ze op culturele-vacatures.nl een vacature voor Medewerker Educatie bij een museum, maar dat was niet helemaal wat ze ervan hoopte. Toen viel haar oog op de vacature eronder bij Bibliotheek Veenendaal. ‘Het was alsof ik mijn eigen CV las. Ik dacht: dit ben ik.’ Ze wist helemaal niet dat zo’n functie bestond en raakte enthousiast. De belangrijkste taken zijn enerzijds het ontwikkelen en uitvoeren van leesbevorderende en literaire activiteiten voor kinderen en jongeren. En anderzijds het geven van workshops (media)techniek in het FabLab. Een didactisch en kunstzinnig profiel is vereist, evenals ervaring en affiniteit met digitale tools. Met haar lesbevoegdheid Nederlands én een masterdiploma Filmwetenschappen in de zak, evenals ervaring met lesgeven op de middelbare school én een stage en afstudeeronderzoek bij Cinekid werd ze uit 100 brieven en 9 sollicitanten gekozen. Drie dagen in de week reist ze nu per trein van Utrecht naar Veenendaal. ‘Ik moest wel even opzoeken waar het lag.’
Creatief nest
De liefde voor lezen is haar met de paplepel ingegoten. ‘Boeken en films zijn altijd een belangrijk deel van mijn leven geweest.’ Haar vader verslindt boeken en werkt als leraar op de basisschool. Haar moeder Hetty Naaijkens-Retel Helmrich maakt documentaires, waaronder het succesvolle Klanken van Oorsprong. Haar broer is filmeditor en -programmeur. Haar opa Jan Naaijkens, onlangs op 100-jarige leeftijd overleden, was schrijver. Haar oom Leonard Retel Helmrich is bekend van zijn documentaire drieluik over de veranderingen in Indonesië.
Thuis hadden ze een uitpuilende boekenkast. ‘Als kind kon ik niet wachten om ook te leren lezen.’ Toen het zover was, ging ze elke dag naar de bibliotheek, want ze las haar boeken razendsnel uit. ‘Roald Dahl was een van mijn favoriete schrijvers en ‘Matilda’ mijn favoriete kinderboek. Het is leuk om te zien dat zijn boeken ook in deze tijd nog veel gelezen en uitgeleend worden.’ Ook las ze graag Carry Slee en later de Harry Potter reeks van J.K. Rowling. ‘De eerste Harry Potter kwam uit toen ik in groep 8 zat, dus ik ben in de jaren erna mee gegroeid toen Harry Potter naar de brugklas ging en de middelbare school doorliep.’
Nederlands en Filmwetenschappen
Na de lerarenopleiding ging ze aan de slag als leraar Nederlands op een middelbare school, maar dat bleek niet helemaal wat ze voor ogen had. ‘Het lesgeven, het vak Nederlands en de jongeren waren leuk, maar het was teveel van hetzelfde en ik kon mijn creativiteit niet kwijt.’ Ze volgde het lesboek, maar wilde eigenlijk het liefst zelf een lesboek maken.
Ze besloot verder te gaan studeren. Het werd een master Filmwetenschappen. Ze liep onder meer stage bij Cinekid waar niet alleen film, maar ook nieuwe media en digitale mediawijsheid centraal staan. Ze hield zich onder meer bezig met de ontwikkeling en uitvoering van de activiteiten van het medialab en was best trots toen ze door haar bedachte programmaonderdelen terugzag in een uitzending van het Jeugdjournaal, waarin ook de koning een bezoek bracht aan het festival. Ze deed onderzoek naar de invloed die het Cinekid festival in Nederland heeft gehad op het ontstaan en de groei van de Nederlandse jeugdfilmcultuur. Daarna studeerde ze af op de bijzondere cameravoering ‘Single Shot Cinema’ die haar oom Leonard Retel Helmrich onder andere toepaste in zijn documentaire drieluik Stand van de zon / maan / sterren.
FabLab
In haar functie bij de Bibliotheek Veenendaal kan Karlijn haar liefde voor literatuur en film goed kwijt. ‘Vóór mij was hier geen Educatief Medewerker Literatuur en Media, waardoor ik min of meer mijn eigen baan heb mogen creëren. […] Ik ben onder meer aangenomen om mediaworkshops en digitale tools te ontwikkelen en te begeleiden voor het FabLab.’ Door de week brengen kinderen in schoolverband een bezoek aan het Fabrication Laboratory en op woensdag- en zaterdagmiddag is er inloop. Zelf maken is het uitgangspunt in het FabLab. Kinderen leren gebruikmaken van lasersnijder, 3d-printer en vinylsnijder. Karlijn ontwikkelde 3d-tekenworkshops en programmeerworkshops met robots, maar ook ‘green screen’- en animatiefilmworkshops en animatiefilmworkshops rondom poëzie. Met behulp van een green screen app kunnen kinderen voor de groene wand scenes opnemen en door middel van een digitaal filter wordt op de plek van het groene vlak dan bijvoorbeeld een maanlandschap in beeld gebracht.
Tijdens de Kinderboekenweek van 2 -13 oktober met als thema Voertuigen is er een overvol programma waarvoor Karlijn onder meer een workshop geeft waarbij kinderen leren programmeren en de minicomputer micro:bit omtoveren tot hun eigen stappenteller. Behalve de techniek staan 21e eeuwse vaardigheden als samenwerken, creativiteit, kritisch en probleemoplossend denken steeds centraal. Als afsluiting van de Kinderboekenweek komt astronaut André Kuipers langs om voor te lezen uit zijn prentenboek.
21e eeuwse vaardigheden
Tot nu toe richt Karlijn zich in het FabLab vooral op de technische kant van de 21e eeuwse vaardigheden, dus op hoe je iets kan ontwerpen, bouwen of programmeren. Komende tijd wil ze meer activiteiten organiseren rond mediawijsheid waaronder fake news en meer focussen op de kennis, vaardigheden en mentaliteit die nodig is om bewust, kritisch en actief om te gaan met media. Ze merkt ook als kinderen in de bibliotheek komen dat ze vaak nog te weinig weten over het zoeken en raadplegen van betrouwbare bronnen bijvoorbeeld. ‘Iedereen kan immers een website maken en daar informatie opzetten.’ En niet alles wat bovenaan staat in google is per definitie een betrouwbare bron. Hiervoor ontwikkelde ze het programma Escaperoomspel waarin kinderen al puzzelend vaardigheden aanleren door bijvoorbeeld een bepaalde bijzondere boeken op te zoeken in de catalogus. Spelenderwijs leren ze hoe de bibliotheek in elkaar zit.
Jongeren
Hoewel Karlijn in Utrecht woont, leent ze met haar gratis pas boeken in Veenendaal. In haar baan komt het goed van pas dat ze zo’n lettervreter is. ‘Iemand hoeft maar een halve titel te noemen en ik weet welk boek ze bedoelen.’ Momenteel leest ze graag jonge schrijvers als Lize Spit en Jaap Robben. ‘Deze generatie schrijvers heeft weer een andere toon en andere onderwerpen. Het is Karlijns missie om jongeren meer te laten lezen, onder meer door meer activiteiten voor hen te organiseren. ‘Er zijn zo veel cultuur- en media uitingen voor jongeren. Je moet ze pakken als het kan.’
Zo nodigde Karlijn onlangs schrijver Raoul de Jong uit in de bibliotheek. ‘Ik had zijn boek ‘De grootsheid van het al’ gelezen en een interview met hem gezien op tv en dacht: dit past goed bij jongeren. Schrijver zijn is zo veel meer dan goed kunnen schrijven. Je moet in de eerste plaats een goed verhaal hebben en ook live een goede verteller zijn. Ik zag aan de gezichten van de vierde en vijfde klassers van de havo/vwo klassen die ik had uitgenodigd dat ze het fantastisch vonden. De Jong is op zijn 19e schrijver geworden en leerlingen kunnen zich in hem herkennen. Ze vroegen verbaasd: mag ik zijn boek ook voor mijn lijst lezen? En kan ik dat boek dan ook hier in de bibliotheek lenen?’
De schrijversactiviteit met Raoul de Jong was een goede eerste stap, maar komend jaar hoopt Karlijn een gedegen educatieplan te schrijven om jongeren meer te enthousiasmeren voor literatuur. Karlijn raadt kinderen en jongeren die lezen saai vinden aan om op zoek te gaan naar een boek dat ze wél aanspreekt. ‘Zijn dat strips? Vraag je af wát je daarin precies aantrekt. Zijn het de plaatjes? Zoek dan bijvoorbeeld een leesboek met veel plaatjes, zoals de boomhutboeken. Zijn het de avonturen die je aantrekken in strips? Ga dan op zoek naar een leesboek vol avonturen, zoals bijvoorbeeld ‘De jongen onder water’ van Adam Baron. Ik vind het belangrijk dat kinderen lezen wat ze leuk vinden.’
Wat brengt lezen je dan? Karlijn: ‘Lezen biedt plezier en ontspanning en ook escapisme, dat je even weg bent van je eigen problemen. Je leeft mee in iemand anders wereld, waardoor je je blik op de wereld verruimt en je je beter in anderen kunt verplaatsen. Je leert dingen van verschillende kanten te zien en een mening te vormen. Het stimuleert natuurlijk ook je taalontwikkeling. Zowel door te lezen als door het gebruiken van nieuwe technieken, leer je kritisch na te denken en stimuleer je probleemoplossend vermogen.’
Nominatie Jeugdspecialist
Ook naast haar werk bij de Bibliotheek Veenendaal en haar freelance werkzaamheden op het vlak van cultuureducatie is Karlijn graag creatief bezig. ‘Ik speel harp en cello, ik teken en aquarelleer, ik schrijf verhalen. Mijn doel was ooit een kinderboek te schrijven, maar ik wil zo veel dingen tegelijk, dat het er nog niet van is gekomen. Ik ben altijd bezig en heb altijd plannen. Het geeft me veel energie en plezier om creatief bezig te zijn.’
Afgelopen voorjaar werd Karlijn gebeld door de Nederlandse Kinderjury. Ze bleek – nadat haar collega’s haar hadden aangemeld – ook daadwerkelijk door de jury uit de inzendingen te zijn geselecteerd en te zijn genomineerd als NBD Biblion Jeugdspecialist 2019 op het gebied van Leesbevordering en 21e eeuwse vaardigheden. Samen met onder meer schrijver Jochem Myjer en haar jeugdheld Carry Slee zat ze op de eerste rij tijdens de prijsuitreiking. De jury roemde het dat ze in korte tijd vele nieuwe succesvolle activiteiten rond leesbevordering en mediawijsheid heeft ontwikkeld en uitgevoerd. ‘Daarmee zorgt ze voor een actuele maatschappelijke relevante en multimediale programmering voor de jeugd.’ Helaas heeft ze de prijs niet gewonnen, maar ze vindt het al fantastisch dat ze was genomineerd.
‘Ik vind het leuk om mijn liefde voor zowel kunst als film over te brengen op kinderen. Mijn grootste drijfveer is de kinderen zélf. […] Ze zijn zo puur en ze zeggen wat ze denken. Het is ook mooi om te zien dat ze zich snel dingen eigen kunnen maken. Dat ze iets eerst niet snappen, dat dan het kwartje valt en ze helemaal enthousiast raken. Volwassenen uiten dat vaak minder. […] Het geeft me veel voldoening om te zien hoe kinderen na een activiteit met een big smile de bibliotheek uitlopen.’
In de rubriek Follow Up geven we gezicht en vervolg aan vacatures waarvoor via onze site is geworven. Heb jij ook een nieuwe baan gevonden via Culturele vacatures en vind je het leuk om mee te doen? Mail naar follow-up@culturele-vacatures.nl!