Poëzie geeft moed, troost en plezier, en dat zou iedereen moeten kunnen ervaren, vindt Diana Chin-A-Fat, sinds 1 september 2022 directeur van Poetry International. De line-up van het jaarlijkse Poetry International Festival mag bovendien worden gezien als boodschap: “Ik wil uitdragen dat een status quo geen gegeven is, maar best uitgedaagd mag worden.”
Er schuilt een activist in Diana Chin-A-Fat (42). De kersverse directeur van Poetry International erkent het glimlachend. “De vanzelfsprekendheid waarmee bepaalde groepen nu ten koste van andere groepen meer ruimte hebben, vind ik een vorm van onrecht,” legt ze uit. “Als er een witte, mannelijke dichter op het podium staat, wordt er niet snel getwijfeld aan zijn kwaliteit. Als er een vrouw van kleur staat, krijg je eerder de vraag: is ze wel goed genoeg? Door die vaak onbewuste vooroordelen blijven veel goede dichters ongelezen en gehoord. Ik wil uitdragen dat een status quo geen gegeven is, maar best uitgedaagd mag worden.”
Welke dichter geef je een podium, en welke niet? Wie geef je een stem?
Als literatuurrecensent voor het AD las Chin-A-Fat haar boeken met een dekentje op de bank. Ze had in wetenschappelijk onderzoek gelezen dat mensen die het koud hebben een werk sneller negatief beoordelen en wilde zo elke schrijver een eerlijke kans geven. Ook als directeur van Poetry International is Chin-A-Fat zich zeer bewust van het gewicht van haar platform. “Welke dichter geef je een podium, en welke niet? Wie geef je een stem?”
There’s a poem for that
Chin-A-Fat heeft net een stoel bijgetrokken aan de met covers van dichtbundels bedrukte tafel in het Poetry-kantoor dat uitkijkt over de Westersingel in Rotterdam. De boekenkast in de kleine kamer met plafondornamenten staat vol dichtbundels en vakliteratuur. Ze spreekt met zachte stem, maar er klinkt vuur door in haar woorden. Sinds Chin-A-Fat als puber de poëzie ontdekte, is haar leven verweven met de letteren. Worstelde ze zich toen met liefde door de abstracte werken van Chinese dichter Bei Dao met als credo ‘hoe moeilijker, hoe beter’, nu wil Chin-A-Fat zo veel mogelijk mensen laten ervaren hoe relevant, maar ook divers de poëzie is. “Poëzie kan ook één zin zijn die je enorm raakt.”
Poëzie kan ook één zin zijn die je enorm raakt.
Het festival kent elk jaar een actueel thema dat inhaakt op maatschappelijke en culturele kwesties. ‘Newspeak’ in 2016 bijvoorbeeld, over framing, meertaligheid en beladen taal en ‘The BODY as/ in/ of POETRY’ in 2022, over identiteit, sociale en politieke positie in relatie tot het lichaam. Het thema van de komende editie (9 t/m 11 juni 2023) is ‘There’s a poem for that’. Deze tijd, waarin meerdere crises tegelijk plaatsvinden, vraagt om een alternatieve manier van denken, vindt Chin-A-Fat. Poetry International zet daarvoor de ‘denk- en verbeeldingskracht’ van internationale dichters in. Want juist gedichten, die maar aan weinig regels gebonden zijn, bieden ruimte voor alternatieve woorden en manieren van denken, legt ze uit. “Poëzie verruimt je blik. Het helpt om je gedachten te verdiepen en daarover met elkaar uit te wisselen. Het kan ook hoop bieden, of troost. Het kan heel inspirerend zijn om te horen wat dichters van over de hele wereld doen met woorden. Hoe zij over de toekomst nadenken, of juist over het heden. Je kunt een andere blik werpen op een bestaande realiteit.”
Poëzie heeft de kracht om iets dat in je leeft, woorden te geven.
Ze draagt een dichtregel voor die ze vond voor de rouwkaart van een familielid: Because I could not stop for Death, he kindly stopped for me (Emily Dickinson). “Dat vond ik zó…” Ze rilt. “De dood die zo ‘vriendelijk’ is om te stoppen… die tegenstelling bevreemdt.” Poëzie brengt haar moed, troost en plezier en soms ook plotselinge, welkome herkenning. “Poëzie heeft de kracht om iets dat in je leeft, woorden te geven. Dat je zelf een gedachte nog helemaal geen woorden hebt gegeven, en een dichter dat dan voor je doet. Dat vind ik het mooiste wat er is.”
Snapshot van de prikkelendste poëzie
Chin-A-Fat studeerde literatuurwetenschappen aan de Vrije Universiteit van Amsterdam en werkte vervolgens onder andere bij het LKCA, de SKVR en het Huis van Gedichten. Als literatuurrecensent werkte ze voor het AD en RTV Rijnmond. Ook was ze adviseur letteren bij de Raad voor Cultuur. Voor Chin-A-Fat de overstap maakte naar Poetry International was ze werkzaam als senior beleidsadviseur bij de Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur.
Na een paar roerige jaren waarin Poetry International worstelt met het nieuwe directeurschap en vervolgens vroegtijdig vertrek van Inez Boogaarts en een online festivaleditie door corona, wordt met de komst van Chin-A-Fat ingezet op een sterke doorstart. Naast het festival, waarbij het dichters van over de hele wereld naar Rotterdam haalt voor een, zoals Chin-A-Fat het noemt, ‘snapshot van de prikkelendste poëzie die er in de wereld te vinden is’, beschikt ‘Poetry’ over de Poetry Archives, een online schatkamer met zo’n 1.200 dichters en 11.000 gedichten die jaarlijks bijna een miljoen bezoekers weet te trekken. Ook reikt het sinds 1988 jaarlijks de C.Buddingh’-prijs uit voor het beste Nederlandstalige poëziedebuut en biedt het in aanloop naar het festival een residentie aan een dichter die in eigen land door economische, politieke of sociale redenen niet vrij kan werken.
Dankzij het eigen team, tips van andere literaire organisaties in Rotterdam en aanbevelingen van buitenlandse gastcuratoren en collega-poëziefestivaldirecteuren heeft Poetry International ‘overal ogen en oren’, vertelt Chin-A-Fat. Liefst laat het festivalbezoekers kennismaken met dichters die net voor hun doorbraak zitten. Chin-A-Fat: “Dat vind ik een heel spannend moment. We hebben al meerdere keren een dichter geprogrammeerd die een aantal jaar later de Nobelprijs voor literatuur won. Dat is toch fantastisch?”
Meer dan woorden op papier
Een belangrijke pijler van het festival zijn de voordrachten uit eigen werk door de beste Nederlandse en buitenlandse dichters. Ook wil de organisatie de komende jaren meer ruimte bieden aan interdisciplinaire coproducties, waarbij de dichtkunst wordt vervlochten met bijvoorbeeld film, dans of muziek, of moderne technologie. Heeft de poëzie meer nodig dan woorden op papier? “Nee, het is niet zo dat de poëzie versterking nodig heeft,” zegt Chin-A-Fat. “Ik denk wel dat je het bereik ervan kunt vergroten wanneer je het mixt met een andere discipline – maar dat geldt óók voor de discipline waarmee de poëzie dan samenwerkt. Denk aan spannende muziek bij een film: die versterkt je emotie. Het levert hele andere, mooie uitingen op.” Een dichter horen voordragen uit eigen werk voegt bovendien een ‘extra laag’ toe aan je eigen ervaring, vertelt ze. “Je kunt erover discussiëren of het ertoe doet wat een schrijver ‘bedoelt’, maar het is heel fijn om dankzij intonatie, handgebaren en podiumperformance een inkijkje te krijgen in diens brein en beleving.”
In poëzie is niets goed of fout.
Chin-A-Fat is blij te zien dat de poëzie terrein wint onder jongeren, zichtbaar in onder meer de vele gedichten op TikTok en de populariteit van spoken word en Instagram poets. Poetry International verzorgt ook schrijf- en performancelessen voor middelbarescholieren. De workshops worden gegeven door jonge spoken word-artiesten – iets dat niet elke leerling verwacht. “Bij binnenkomst zie je ze denken: hè? We gingen toch iets met dichten doen?” lacht Chin-A-Fat. Na een voordracht door de spoken word-coach klinkt verbazing: ‘Is dit ook poëzie?’ “Aan het eind van de rit hebben ze zelf iets geschreven én voorgedragen. Dat vind ik een méga-stap voor een les van 60, 90 minuten.” Er zijn wat drempels weggenomen, en gelukkig maar: “In poëzie is niets goed of fout.” En voor wie zegt niets met poëzie te hebben? “Dan geloof ik echt dat je nog niet de juiste zin bent tegengekomen.”
|
Portent I feel middle class when I’m in love. I read somewhere that it takes three hundred years, © Rachel Long – My Darling From the Lions. Rachel Long zal te gast zijn op het Poetry International Festival in 2023. |
In de rubriek Follow Up geven we gezicht en vervolg aan vacatures waarvoor via onze site is geworven. Heb jij ook een nieuwe baan gevonden via Culturele vacatures en vind je het leuk om mee te doen? Mail naar follow-up@culturele-vacatures.nl!