Close up: “Festivaldirecteur”

Photo: Nichon Glerum

De sfeer op de boot naar Terschelling is uitgelaten: na twee digitale jaren is er eindelijk weer een fysieke versie van theaterfestival Oerol (“overal” in Terschellings dialect). Tien dagen lang locatietheater, kunst, muziek en expedities verspreid over het eiland. In 1982 begon Oerol als klein straattheaterfestival, maar ondertussen is het uitgegroeid tot een divers cultureel festival met zo’n 55.000 bezoekers per jaar. Deze 41e editie van Oerol Festival (10 – 19 juni) was voor algemeen directeur Siart Smit het tweede festival dat hij “offline” bestuurde. Op een stralende dag spreken we Siart op één van de nieuwe Festival Oorden – toepasselijk genaamd de Luwte – over het werven van medewerkers en vrijwilligers, veranderingen na de corona-periode, het inclusiever maken van festivals en toekomstplannen voor Oerol.

Voor en na corona
“Ja en nee,” antwoordt Siart op de vraag of het wennen was om weer een fysiek festival te organiseren. Siart, die voorheen onder andere bij Toneelgroep Amsterdam, Tryater en Leeuwarden Culturele Hoofdstad werkte, was zelf altijd al liefhebber van Oerol. Via via werd hij gevraagd om interim-directeur te worden, maar dat zag hij niet zitten. “Ik zei: ik doe het alleen voor een langere periode, en als het niet goed gaat dan ga ik weg. Maar gelukkig beviel het van beide kanten, hoewel ik tijdens corona wel eens heb gedacht: is dit nog leuk? Maar nu we draaien is het zo fijn dat het weer kan, met écht publiek.” Toch is Oerol 2022 een hele andere ervaring voor hem dan in 2019. “Je merkt dat mensen anders in de maatschappij staan, en ook het vergunningentraject was erg taai dit jaar. Daar ging veel tijd en energie in zitten wat afleidt van het maken.”

“Tijdens corona heb ik wel eens gedacht: is dit nog leuk? Maar nu we draaien is het zo fijn dat het weer kan, met écht publiek.”

Het financiële plaatje zag er ook anders uit dit jaar. “We hadden al ingecalculeerd dat de prijzen hoger zouden worden vanwege corona, maar met de sterke inflatie hadden we geen rekening gehouden; dus dat kwam er ook nog bovenop. De accommodaties op Terschelling zijn ook een stuk duurder geworden omdat iedereen naar de eilanden wilde afgelopen jaren. Dat bij elkaar leidt tot financieel meer druk. Dat gaat richting een verhoging van 20%, dat is een aantal miljoenen.” Opvallend is ook dat er een gedragsverandering te zien was: bezoekers nemer ruimer de tijd voor het festival. Waar in eerdere jaren veel bezoekers een weekend kwamen, lijkt het nu dat ze langer op het eiland verblijven en meer voorstellingen bezoeken.

Foto: Marleen Annema

Wervingsproces met kunst- & vliegwerk
Oerol werkt met een vast team, waarvan een klein aantal het hele jaar werkt. Daaromheen is een groep zzp’ers waar gedurende het jaar contact mee is, zoals de programmeurs maar ook Hoofd Horeca en Hoofd Kaartverkoop. Daaromheen zit weer een flexibele schil van zzp’ers, en dan is er het festivalteam waarvoor vanaf februari van het betreffende jaar geworven wordt. “Vanaf 1 april groeit ons team naar 45 mensen en tijdens het festival groeit dat weer tot meer dan 100.” Hoe pak je dat aan als festival, elk jaar weer tientallen mensen werven? Siart legt uit dat ze een deel van de mensen alvast vast proberen te leggen voor het volgende jaar. “Dit jaar hebben we ook een grotere campagne ingezet omdat we al dachten dat het moeilijk zou worden. We zetten dan vacatures uit op onze eigen site, via Culturele vacatures, LinkedIn, en werken samen met Colourful People om meer op diversiteit te werven.” Het zijn zoveel mogelijk openbare vacatures, hoe Siart zelf bij Oerol is gekomen – via via – probeert Oerol steeds minder toe te passen. Omdat het om zoveel mensen gaat, was het dit jaar een vrij uitgebreid en complex traject. “Gelukkig hebben we alle functies vol kunnen krijgen, de laatste paar met wat kunst- en vliegwerk; sommige mensen hebben andere taken gedaan dan wat ze normaliter doen.”

“Met toegankelijk zeg je eigenlijk: jij mag ook aan ons ding meedoen. Met inclusiviteit gaat het er juist om dat we iedereen een plek geven, dat ze kunnen zeggen: Oerol is ook van mij.”

Nieuwkomers als vrijwilligers
“Genoeg vrijwilligers vinden was ook nog een hele klus,” legt Siart uit. “Voor deze editie hebben we ruim 700 vrijwilligers gevonden terwijl we dat eerdere jaren ook wel 1000 is geweest.” Oerol probeert de omstandigheden voor vrijwilligers zo fijn mogelijk te maken, waardoor er altijd een deel is wat weer terugkomt. Ook werken ze samen met New Faces, die coördineren een samenwerking met azc’s om nieuwkomers te laten ‘vrijwilligen’. “Bij die doelgroep merken we dat daar echt behoefte aan is. In een interview in de dagkrant [dagelijkse krant van Oerol] zei iemand: ‘Ik had vijf vrienden en nu heb ik er honderd.’ Niet alleen toegankelijk zijn maar écht inclusief vinden we erg belangrijk. Met toegankelijk zeg je eigenlijk: jij mag ook aan ons ding meedoen. Nu gaat het er juist om dat we iedereen een plek geven, dat ze kunnen zeggen: Oerol is ook van mij. Inclusief zijn doe je met je aanbod, maar ook door te kijken hoe de organisatie eruitziet, dus ook de vrijwilligers.”

Foto: Marleen Annema

Inclusiviteit voor mensen met een beperking
Oerol focust zich dit jaar ook sterk op het inclusief maken voor de dove/ slechthorende community. Zo was het laatste weekend een focusweekend ‘Visuele Taal’ met extra voorstellingen voorzien van tolken Nederlandse gebarentaal. Via whatsapp kunnen bezoekers die een schrijftolk of tolk gebarentaal nodig hebben, een tolk “jutten” – aanvragen – voor programmaonderdelen waar nog geen tolk voor beschikbaar was. Ook waren er voorstellingen waar geen gesproken taal in voorkwam. “Er lopen ook mensen rond op het festival van HandicapNL en de Werkgroep Toegankelijkheid Leeuwarden om te kijken wat we voor blinden en slechtzienden kunnen doen. Hoewel het belangrijk vinden is het betrekken van deze community ook ingewikkeld. Het kost namelijk extra geld en het is niet reëel om te denken dat dat uit ons eigen budget kan komen.”

“Hoe stel je je echt open en geef je ruimte aan andere stemmen?”

Een ideale samenleving
Het doel van Oerol is om een tijdelijke ideale samenleving te bouwen, volgens Siart. “De ideale samenleving bestaat natuurlijk niet, maar we hopen dat iedereen hier een goede tijd heeft en zich gehoord en gekend voelt. Het gaat erom dat we in vrijheid een festival kúnnen beleven, maar we hopen ook dat het niet vrijblijvend is. We willen graag een actor of change zijn. Dat betekent dat we hopen dat iedereen hier opgeladen en geïnspireerd vertrekt, maar ook nadenkt over de grotere vraagstukken: welke stappen kan ik zetten, hoe wil ik eraan bijdragen dat deze samenleving iets mooier wordt? Dat is uiteindelijk ons doel, mensen tot nadenken aanzetten. Als festival ben je meer dan de som van de programmering, en dat gaat heel erg over de sfeer en hoe men met elkaar om gaat. Daar werk je van binnenuit aan en is een continu leerproces, maar wel iets waar we steeds meer aandacht aan besteden. Hoe stel je je echt open en geef je ruimte aan andere stemmen? Het is natuurlijk een kunstfestival maar het gaat ook over de kwaliteit van de ontmoetingen. Uiteindelijk zijn mensen op zoek naar die kern; een betekenisvolle ervaring, een waardevolle ontmoeting.”

Foto: Nichon Glerum

“We hopen dat iedereen hier opgeladen en geïnspireerd vertrekt, maar ook nadenkt over grotere vraagstukken in de samenleving: hoe kan ik bijdragen aan een mooie samenleving?”

Toekomst
Als het gaat over toekomstplannen wil Oerol nog meer site specific werken en bezig zijn met de natuurlijke omgeving van Terschelling. “Hoewel we heel blij zijn met de lijn die we nu hebben ingezet, is ons gevoel dat we nog een grotere stap moeten zetten in hoe we omgaan met de natuur, en de waarde daarvan. We zitten in een kwetsbaar gebied, dus voor ons ligt er de vraag hoe we daar mee om kunnen gaan vanuit onze inhoudelijke kern. Daar ligt de grote uitdaging voor volgend jaar, waar we al veel gedachten over hebben maar nog niet precies weten hoe. Dus de antwoorden daarop heb ik nog niet!”

De meeste mensen in de cultuursector werken vanuit een grote passie voor hun beroep. Het zijn vaak bijzondere beroepen. In onze rubriek Close Up zoeken we uit wat deze beroepen inhouden.

Tekst: Rixt Weeber, Culturele vacatures
Datum: 29/08/2022