Follow Up: “Zakelijk Directeur” Introdans

Marieke van 't Hoff © Anneke Hymmen

Marieke van ’t Hoff (55) was geraakt toen ze de vacature las voor een zakelijk directeur bij Introdans. Vroeger, als achttienjarige danser op de Nel Roos Academie, kreeg ze al les over het dansgezelschap. Nu werd er gezocht naar een opvolger voor algemeen directeur en oprichter Ton Wiggers, een functie waar ze zelf nota bene op kon solliciteren. Sinds november vorig jaar maakt ze deel uit van het gerenommeerde gezelschap. Met trots. “Onderzoeken of we met het idee ‘dans voor iedereen’ nog verder kunnen excelleren, vind ik een hele mooie opgave.”

Voor iemand die vroeger de hele dag door danste en alles verslond wat er over dans te vinden was, is het soms best nog een vreemde gewaarwording om een kantoor te delen met ‘meneer Wiggers’. Dat Ton Wiggers het gezelschap aan het einde van seizoen 2021/2022 zal verlaten en Van ’t Hoff samen met artistiek leider Roel Voorintholt de directie van het gezelschap zal vormen, daar denkt ze nog maar niet te veel over na. “Het is een gekke gedachte,” vertelt ze. “Tegelijkertijd vind ik het erg bijzonder om anderhalf jaar de tijd te hebben om met Ton samen te werken. Dat is heel waardevol. Als ik tegen dingen aanloop – bijvoorbeeld: welke aanpak is strategisch handig, hoe is dit ontstaan, wat werkt er bij deze persoon? – kan hij mij daarover vertellen. Het is leerzaam en inspirerend om de kunst te kunnen afkijken. Daarbij krijg ik, bijzonder genoeg, ook alle ruimte om het op mijn manier te doen.”

Ik voel me gezegend dat ik op beide vlakken
van de dans iets heb kunnen doen in mijn leven.

Dans voor iedereen
‘Dans voor iedereen’ is van oudsher de missie van Introdans. Al sinds de oprichting in 1971 kent het Gelderse dansgezelschap een sterke educatie-component waarmee het zoveel mogelijk mensen in contact probeert te brengen met dans. Dit open, interactieve karakter is voor Van ’t Hoff een belangrijke reden om er te solliciteren. Ze is afkomstig uit een kunstenaarsgezin en werd na haar vwo aangenomen op meerdere dansacademies. Na een korte carrière als professioneel danser bij o.a. Jazz Extension Dance Theatre besluit ze echter een andere richting in te slaan. Van ’t Hoff: “Ik dacht: dit is mijn niveau, word ik er gelukkig van om dit zo de komende tien, twintig jaar te doen? Het antwoord was nee.” Ze volgt een studie Kunst- en mediamanagement en werkt een aantal jaren als stafmedewerker voor de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten en het Nationale Ballet. Daar ontdekt ze dat haar hart ligt bij het helpen van culturele organisaties om met deskundige bedrijfsvoering zo goed mogelijk te presteren.

Om meer ervaring op te doen in het bedrijfsleven maakt Van ’t Hoff vervolgens de overstap naar de architectuur. Ze werkt veertien jaar voor Benthem Crouwel Architects en nog eens vijf voor NEXT Architects, bij die laatste als zakelijk leider. Die achtergrond, samen met haar levenservaring, hebben haar nu op een punt gebracht waarop ze klaar is voor deze rol bij Introdans, stelt Van ’t Hoff. “Een organisatie met zo’n track record, dat had ik niet kunnen doen tien jaar geleden.” Ze is tevreden over het verloop van haar loopbaan. Van ’t Hoff: “Ik voel me gezegend dat ik op beide vlakken (de uitvoerende en zakelijke kant van de dans, red.) iets heb kunnen doen in mijn leven. Dat koester ik. Ik ben op deze manier veel dichterbij [de top van de dans] gekomen dan anders was gelukt.” Vrolijk: “En als ik wil, kan ik elke dag even naar de repetities kijken.”

Scène uit TUTTI © Hans Gerritsen

Gedeelde waarden
Van ’t Hoff is aangetrokken om de verdere professionalisering van Introdans te begeleiden. Kernwoorden zijn daarbij persoonlijke ontwikkeling en kwaliteitsoptimalisatie. Van ’t Hoff: “Iedereen heeft kwaliteiten, hoe kun je die zo goed mogelijk inzetten? Wat is daarvoor nodig? Ik vind het ontzettend leuk om daarover na te denken.” Terugkerend thema in haar werk is het vinden van aansluiting tussen verschillende groepen op basis van gedeelde waarden en intrinsieke motivatie. Allereerst tussen de doelen van medewerkers en hun leidinggevenden, zodat ze elkaar kunnen versterken. Daarnaast ook tussen de kracht van het gezelschap – inclusiviteit én hoogwaardig balletrepertoire – en de omgeving waarin het zich beweegt. En tenslotte tussen de verschillende afdelingen van het gezelschap: de balletvoorstellingen en Introdans Interactie, de educatie- en participatie-afdeling.

Van ’t Hoff wil wel even een misverstand uit de wereld helpen: een zakelijk directeur is niet alleen maar bezig met ‘geld vinden’. Ze pakt de vacature erbij. Er wordt gevraagd naar een ‘analyticus die financieel gedreven denkt’: iemand die zich richt op financieel beleid en beheer, maar zich ook ontfermt over het personeelsbeleid. Van ’t Hoff laat zich bij haar visie op die laatste inspireren door het bedrijfsleven, waar het steeds meer gaat om het behouden van waardevolle medewerkers – en daarmee van kennis en kapitaal. Andere processen, zoals contractvernieuwing en ziekmeldingen zijn geautomatiseerd. “In eerste instantie is personeelsbehoud helemaal geen zakelijke gedachte: geld uitgeven aan mensen die ’toch al bij je werken’, zegt Van ’t Hoff. “Maar het draait om: hoe houd je je medewerkers tevreden, hoe kun je ze verder opleiden en toekomstperspectief bieden? Dát is wat mij aantrekt aan de zakelijke component.”

Iedereen heeft kwaliteiten, hoe kun je die zo goed mogelijk inzetten?

Lerende organisatie
Haar wens is Introdans om te vormen tot een ‘lerende organisatie’, iets waarin ze zich in de architectuur middels verschillende stuurgroepen en brancheverenigingen heeft gespecialiseerd. Van ’t Hoff: “Uitgangspunt is dat je je als medewerker continu blijft ontwikkelen en je omgeving gebruikt om die ontwikkeling steeds ‘op de kaart te zetten’.” Om die reden moeten medewerkers en leidinggevenden elkaar doorlopend en informeel feedback kunnen geven, iets dat jammer genoeg nog weinig gebeurt in de cultuursector, stelt ze. Want: “Ik ben ervan overtuigd dat je het snelst leert wanneer je tijdens het werk feedback krijgt.” Dat is ‘pertinent anders’ dan een ‘jaarlijks gesprekje’ met een leidinggevende die een werknemer opdraagt hoe die zich moet ontwikkelen, benadrukt ze. Je moet er juist voor zorgen dat de doelstellingen van bedrijf en medewerkers structureel goed bij elkaar aansluiten, en werknemers hun natuurlijke kwaliteiten optimaal mogen benutten, vindt Van ’t Hoff. “Dan kom je gewoon het verst.”

Voorwaarde is wel dat werknemers zich veilig voelen in de relatie met hun leidinggevende. Daarvoor moet je van tevoren overeenkomen waar de ontwikkeling zou moeten plaatsvinden. Dat hoeft niet moeilijk te zijn, verduidelijkt Van ’t Hoff. “Mensen ontwikkelen zich het snelst in de dingen die ze leuk vinden – en wat je leuk vindt, daar ben je meestal ook goed in. Dus daar ben je het als werkgever en werknemer altijd vrij snel over eens. Het zijn mooie processen. Je ziet dat de kwaliteiten die mensen bezitten meer naar boven komen. Voor een bedrijf is dat ontzettend goed.”

Scène uit Sustained Resonance © Hans Gerritsen

Practise what you preach
Sinds haar aantreden heeft Van ’t Hoff iedere werknemer van het gezelschap gesproken. Haar eigen, zakelijke staf individueel, de 29 dansers in twee groepen. “Mensen informeren – daar begint het mee,” legt ze uit. “En daarna geldt de belangrijkste regel voor iedere leidinggevende: practise what you preach. Als je wilt dat mensen naar je toe komen, zul je je deur moeten openzetten en in gesprek moeten gaan – anders gebeurt er niks. Ik besef goed dat ik daarin een aanjagende rol heb.” Maar, benadrukt ze, haar medewerkers moeten zich wel inzetten voor de gestelde doelen. “Ik heb hier in het begin vaak gezegd: ik ben een vangnet, maar geen hangmat. Ik ben er om je verder te helpen en kan kritisch, meelevend en meewerkend zijn, maar er moet wél wat gebeuren. Jíj moet het doen.”

Mensen die ervoor open staan, maken al snel ‘reuzenstappen’, zegt Van ’t Hoff trots. Ze vertrouwt haar medewerkers graag met de eigen verantwoordelijkheid voor hun ontwikkeling. Lachend: “Daar ben ik ruimhartig in. Ik heb een tamelijk positief mensbeeld, dus dat vertrouwen krijg je sowieso, altijd.” En dat niet iedereen dezelfde vliegende start maakt, is ook ‘helemaal prima’, benadrukt ze. “Jezelf ontwikkelen kan op veel manieren, die reuzenstap is niet de maat.” Als iemand het moeilijk vindt om nieuwe verantwoordelijkheden op te pakken, denkt Van ’t Hoff mee. “Wat weerhoudt je ervan om die oude taken los te laten en je helemaal te richten op je nieuwe werk?” Vaak is het iets dat mensen zelf creëren, een soort ‘springangst’, stelt Van ’t Hoff. Het is mooi om die bezwaren, reëel of niet, voor iemand weg te kunnen nemen. Van ’t Hoff: “Vaak is het zelfs meer dan voldoende als je tegen iemand zegt: mijn vertrouwen heb je.”

Ik ben een vangnet, maar geen hangmat.

Geen ivoren toren
Naast haar werk binnen de organisatie richt Van ’t Hoff haar blik naar buiten. Ze maakte al kennis met een deel van het omvangrijke Introdans-netwerk bestaande uit theaters, subsidieverstrekkers, sponsoren, scholen en zorgcentra. Ook hier is de nieuwe zakelijk directeur op zoek naar aansluiting: nu tussen de waarden die het gezelschap vertegenwoordigt en de behoeften van de omgeving – een benadering die ze mee heeft genomen uit het bedrijfsleven. Het gaat er niet om mensen te overtuigen naar de voorstellingen te komen kijken of die aan te passen aan hun wensen, maar om plekken in de samenleving te vinden waar het inclusieve, interactieve ‘product’ van Introdans van waarde is, licht Van ’t Hoff haar visie toe. Niks ‘ivoren toren’ en ‘de mensen uitleggen hoe het allemaal moet, met die kunst’, maar zoeken naar samenwerking vanuit dat waar het gezelschap voor staat. Van ’t Hoff: “Als aanbieder van een dienst of een product zoek je waar de aansluiting zit met de afnemer. ‘Wat is de behoefte van mensen en hoe kan ik daarop inspelen?’ Dat betekent ook dat je naar mensen toe moet en uit moet leggen wat je als gezelschap allemaal in huis hebt.” Daar kijkt ze naar uit: “Ik voel geen enkele reserve om daar veel energie in te stoppen. Ik zoek graag de interactie met de omgeving op.”

Scène uit Circular, onderdeel van De Ontmoeting Revisited © Hans Gerritsen

Introdans Interactie
In contact treden met de omgeving is iets dat Introdans sinds jaar en dag nadrukkelijk doet met Introdans Interactie (voorheen Introdans Educatief en Introdans Ensemble voor de Jeugd), de educatie- en participatie-afdeling. Van ’t Hoff: “Met Interactie zoeken wij omgevingen op waarin dans niet vanzelfsprekend is. Ook maken we voorstellingen over bepaalde thema’s, zoals het ideale (dans)lichaam. Zo dagen we de hiërarchie uit die zo aan de danswereld kleeft: de schoonheid ervan, de perfectie.” Deze inclusieve benadering van dans doet ook iets met de dansers, weet ze. “Dansers die zo nu en dan voorstellingen geven op een basisschool, staan heel anders in hun dansvak dan zij die alleen in het Zwanenmeer optreden. Ik denk dat wij behoorlijk geëmancipeerde dansers hebben.”

We dagen de hiërarchie uit die zo kleeft aan de danswereld.

De belangrijkste uitdaging op dit moment is om de inclusiviteitsgedachte van het gezelschap beter over het voetlicht te brengen. Van ’t Hoff: “Ik zou het heel spannend vinden als we het enthousiasme dat we terugkrijgen op onze Interactie-programma’s aan een groter publiek kunnen laten zien.” Ook is er de ambitie om de Interactie-activiteiten nóg meer te verbinden met de professionele balletvoorstellingen. Zo zijn er onder de noemer De Ontmoeting al samenwerkingen georganiseerd tussen de klassiek geschoolde dansers van het gezelschap en gastdansers uit bijzondere doelgroepen, denk aan senioren, mensen met een mentale of fysieke beperking en professionele atleten. “Het is wonderschoon wat daar gebeurt, op allerlei niveaus,” vertelt Van ’t Hoff enthousiast. “Het is zo veelzeggend dat daar ruimte voor is en we die expertise in huis hebben.” Ze kijkt ernaar uit Introdans op dit vlak verder te brengen. Van ’t Hoff: “Onderzoeken of we met het idee ‘dans voor iedereen’ nog verder kunnen excelleren, vind ik een hele mooie opgave.”

In de rubriek Follow Up geven we gezicht en vervolg aan vacatures waarvoor via onze site is geworven. Heb jij ook een nieuwe baan gevonden via Culturele vacatures en vind je het leuk om mee te doen? Mail naar follow-up@culturele-vacatures.nl

In juni 2020 is voor deze vacature geworven via Culturele vacatures
Tekst: Nienke Piena, Culturele vacatures
Datum: 04/02/2021