Follow Up: “Kwartiermaker Bedrijfsvoering & Programmering” De Thomas

Wat meteen opvalt wanneer je binnenkomt in De Thomas, is de immense rust. Gezien vanaf de onopvallende buitenkant van het gebouw, op nog geen vijf minuten lopen van de hectische Zuidas, kun je niet vermoeden wat voor sereniteit er binnen hangt. Sinds ongeveer een half jaar is deze locatie de werkplek van San Jonker, toen aangenomen als Kwartiermaker Bedrijfsvoering & Programmering. Tijdens een korte tour door het gebouw vertelt ze trots over de brutalistische architectuur, die vol zit met bijbelse verwijzingen. Zeven traptreden naar de deur, twaalf raampjes in de kerkzaal. De Thomas is anders dan de meeste kerken, met een in 1966 al ingebouwd theater (als enige kerk in Nederland!), en een kelder waar in de jaren zestig wilde feesten plaatsvonden. We spreken San over haar carrièreswitch, de rol van de kerk in 2022 en het belang van zingeving op de Zuidas.

Huis om op verhaal te komen
“Wat je ziet is dat De Thomas er zelf, als kerk, voor gekozen heeft om de locatie als echte culturele organisatie op te zetten”, aldus San Jonker. “Die keuze is gemaakt door de architect, Karel Sijmons, die een duidelijke visie had op verbinden met de omgeving. De Thomas als label is niet bedoeld om kerkgemeentes te doen groeien, het grondbeginsel is humanitair.” De ondertitel van De Thomas is dan ook: ‘huis om op verhaal te komen.’ “We zitten hier precies op de scheidslijn tussen wonen en werken, midden in een enorm hectisch gebied. We merken dat – helemaal nu – mensen behoefte hebben aan even stilstaan. Jezelf ruimte geven om vragen te stellen over wat je nou eigenlijk wil en hoe je je verhoudt tot wat er allemaal gebeurt in de wereld. Niet vanuit het religieuze, maar puur vanuit hoe je als mens bent, en hoe je als mens mens denkt te zijn,” vervolgt San. “De culturele sector is bij uitstek de sector waar dat soort vragen terecht mogen komen, en beantwoord mogen worden op een artistieke manier.”

“De culturele sector is per uitstek de sector waar vragen terecht mogen komen, en beantwoord mogen worden op een artistieke manier.”

Nieuwe stap
Tijdens een wandeling door haar nieuwe buurt, ten tijde van corona, zag San Jonker de Thomaskerk voor het eerst. Het gebouw was haar al een paar keer opgevallen: “Wat zou er achter die deuren zitten?” Precies in die periode voelde ze de behoefte aan een nieuwe stap in haar carrière, waarin ze verschillende werkervaringen zou kunnen combineren. Tot tien jaar geleden was San werkzaam in het bedrijfsleven. “Daar heb ik veel organisatieveranderingen begeleid, maar ik stond altijd al met één been in de culturele sector. Omdat mijn hart daar toen al lag heb ik veel culturele initiatieven geholpen om ze op de kaart te zetten, om ze wat meer vorm te geven.” Hoewel ze een prima loopbaan had, begon het steeds meer te jeuken. “Ik móest een keer die stap gaan zetten, dus toen heb ik de stoute schoenen aangetrokken en ben ik van de ene op de andere dag voor een nieuwe carrière in de culturele sector gegaan.”

Kerk als middelpunt van de gemeenschap
Ze begon in 2014 bij de Anne Frank Stichting en belandde vervolgens bij verschillende kleine musea in Amsterdam. In 2017 kwam ze terecht bij Leeuwarden als Europese Culturele Hoofdstad, waar ze één van de hoofdprogramma’s organiseerde, Under de Toer. “Dat ging over 31 kerken in Friesland waarin een verhaal centraal stond dat belangrijk was voor die kerk. Niet het religieuze verhaal, maar een verhaal dat betekenis had voor de omgeving. Een kerk is toch vaak een middelpunt voor een gemeenschap; ook als die kerk misschien niet meer in functie is.” Dit resulteerde in een reis langs die kerken, waarin de bijzondere verhalen werden gekoppeld aan professionele kunstenaars en een community. “Het was zo’n mooi project omdat de kerken opnieuw het middelpunt werden van de gemeenschap, omdat de omgeving erbij betrokken was. Die kunstenaars – dat kon een theaterstuk of expositie of performance of wat dan ook zijn – zetten met hun artistieke producties de kerken weer op de kaart; eindelijk gebeurde er in de kerken weer iets, of iets geheel nieuws.”

Artistieke visie voorop
In haar functie als Kwartiermaker bij De Thomas voelt het voor San alsof meerdere thema’s uit haar loopbaan samen komen. “Omdat ik steeds als zzp’er heb gewerkt heb ik me altijd al met verschillende dingen bezig gehouden. Een rode draad in wat ik doe is het opzetten van organisaties, of meer body geven, helpen positioneren in de sector.” San merkte dat die bedrijfsmatige ervaring wel welkom was in de culturele sector. “Je wordt namelijk steeds meer gedwongen om als ondernemer naar je organisatie te kijken, of in ieder geval naar kansen die verder gaan dan artistiek – en dat is soms best ingewikkeld. Het is altijd de kunst om je artistieke visie voorop te stellen, en dan te kijken hoe de financiële en organisatorische context dat versterkt,” zegt ze. Naast haar werkzaamheden bij De Thomas is ze sinds 2019 zakelijk leider bij TEN Producties, een theatergezelschap dat voorstellingen maakt voor jongeren. “Hoewel mijn overstap van het bedrijfsleven naar de culturele sector niet vanzelf ging, merkte ik wel dat het klopte. In De Thomas zie ik dat het artistieke, het culturele, het bedrijfsmatige én het verbinden van de omgeving heel mooi samenkomen. Die combinatie van de bedrijfsvoering en programmering is een hele fijne, omdat ik het zelf in balans kan houden.”

“Het is altijd de kunst om je artistieke visie voorop te stellen, en dan te kijken hoe de financiële en organisatorische context dat versterkt.”

Dominee anno nu
In De Thomas worden allerlei activiteiten georganiseerd, naast de zondagse kerkdiensten. Er zijn boekbesprekingen, filmavonden, theatervoorstellingen, maar ook bijvoorbeeld het Troostcafé; een plek waar mensen samenkomen om te praten over verlies en rouw. “Dat is opgezet door een vrouw die hier kwam tijdens de uitvaart van haar man en geïnspireerd werd door deze ruimte.” Een verschil met andere culturele locaties is onder andere het nagesprek. “In plaats van dat je geniet van een voorstelling en applaudisseert en na afloop nog even een drankje in de foyer drinkt en erover praat, blijf je hier nog even met zijn allen zitten na het applaus. De dominee heeft daar ook een rol in, die gaat bijvoorbeeld met schrijvers of filmmakers in gesprek, om te vragen waarom ze dit werk hebben gemaakt. Je ziet dat dat extra waarde heeft, zowel voor de makers als voor het publiek.”

Die samenwerking met de dominee, Evert Jan de Wijer, is ook iets dat De Thomas uniek maakt. Naast zijn wekelijkse preek, kijkt hij inhoudelijk mee naar de programmering. “Maar daarnaast is hij ook de gastheer, gaat hij met mensen in gesprek. Wat ik zo leuk vind om te zien is dat een dominee anno nu eigenlijk gewoon iemand is zoals jij en ik, maar die wel vanuit zijn studie en achtergrond anders naar verhalen kan kijken. Hij kan mensen vaak toch iets meegeven waardoor ze de deur uitgaan met net even een extra gevoel van bewustzijn, van elkaar en hoe je je verhoudt ten opzichte van iemand anders. Zonder dat het nou gelijk heel religieus moet zijn, helemaal niet zelfs.” De theologische achtergrond van Evert Jan geeft volgens San een vernieuwend perspectief op de actuele en persoonlijke verhalen die getoond worden in De Thomas, of dat nou een boek, film, theaterstuk of expositie is.

“Een dominee anno nu is eigenlijk gewoon iemand zoals jij en ik.”

Verbindende factor
Doel van De Thomas is om een verbindende factor te zijn in de omgeving, om de schakel te zijn tussen wonen, werken en leven. Dat doen ze onder meer door het organiseren van lunchconcerten, om de dinsdag, in samenwerking met het Conservatorium. “Dat zit altijd stampvol, met een heel gemêleerd publiek. Je ziet dat er mensen uit de buurt komen, maar ook steeds meer mensen van de Zuidas weten ons te vinden, die komen hier in hun lunchpauze. Je ziet dat iedereen die muziek en dat talent heel erg kan waarderen.” De grote verscheidenheid aan publiek heeft alles te maken met de locatie van De Thomas, midden op de Zuidas. “Onze omgeving is zo divers; dat zijn buurtbewoners, maar ook de Rietveld Academie, het Sandberg Instituut of de ABN Amro. De Postcode Loterij is de overbuurman van de bewoners; dat zit zo dicht op elkaar. En je hebt hier heel weinig plekken waar je kunst en cultuur kunt beleven, dus wij hopen dat in te vullen voor deze buurt.”

Vragen stellen
Als kind heeft San Jonker via haar oma het een en ander meegekregen over het geloof. “Alle bijbelverhalen heb ik gelezen; ik ben ook naar een christelijke basisschool geweest waar uit het liedboek gezongen werd. Maar als tiener deed niemand daar meer iets mee, daar was helemaal geen ruimte voor.” Hoewel ze zichzelf vandaag de dag niet als kerkelijk persoon ziet, is ze wel veel bezig met betekenis zoeken in het leven. “Ik denk niet dat je per se religieus hoeft te zijn om jezelf vragen te stellen over het leven. Juist ook nu, we hebben natuurlijk hele gekke jaren achter de rug, hele gekke weken ook. Bijna iedereen is er mee bezig: wat gebeurt er eigenlijk allemaal? Misschien een klein voorbeeld, maar op een feestje ga je tegenwoordig niemand meer kussen – dat doet al zoveel met een intermenselijke relatie.”

“We hebben zulke gekke jaren en weken achter de rug, iedereen is er mee bezig; wat gebeurt er allemaal?”

Toekomstplannen
Er zijn al heel wat bijzondere mensen te gast geweest in de Thomas, zoals Freek de Jonge, Kees van Kooten en Eberhard van der Laan. In de toekomst wil San de programmering van De Thomas nog grootser aanpakken, zeker nu alle corona-maatregelen langzaam verdwijnen. “Die lunchconcerten lopen zo goed dat we vanaf april ook op zondagmiddag een matinee gaan doen. Met jazzy muziek en een goed glas wijn, en de mogelijkheid om anderen te ontmoeten.” Ook worden er evenementen rondom maatschappelijke thema’s op touw gezet. Op 8 maart was er bijvoorbeeld een debat in het kader van Internationale Vrouwendag, op 5 mei viert De Thomas de vrijheid met een voorstelling van Olga Zuiderhoek. Ook zijn er plannen voor een Thomas Academie, waar filosofie en literatuur samenkomen. “Binnenkort doen we ook de Nacht van de Bijbel, een avond waarin de dominee in gesprek gaat met bekende Nederlanders over bepaalde bijbelverhalen die voor hun een betekenis hebben,” vertelt San. “De ene persoon heeft natuurlijk wel iets met de kerk en de ander niet, maar er komt altijd wel een verhaal uit waarom dit zo is. Ook als je er niets mee hebt, is daar wel weer een reden voor. Dat is echt verrassend.”

Ook is De Thomas de randprogrammering van ‘Van God Los?”, de nieuwe tentoonstelling van Museum Catharijne Convent. “Die titel is wel grappig, omdat er hier in de jaren zestig behoorlijk op los geleefd werd. Er zijn nog steeds mensen in de buurt die herinneringen hebben aan de feestjes die ze hier in de kelder hebben gehad.” Ook tijdens het Grachtenfestival, de Open Monumentendag en de Boekenweek opent De Thomas zijn deuren. Met al deze uiteenlopende activiteiten die De Thomas organiseert, voelt San zich erg thuis op deze bijzondere werkplek.”Ik hoop dat De Thomas een plek wordt waar veel mensen dat gevoel te ervaren, een plek van zowel rust als reuring. Ik zou het tof vinden als mensen regelmatig hierheen komen om elkaar te ontmoeten, van kunst en cultuur te genieten, en met elkaar in gesprek te gaan.”

In de rubriek Follow Up geven we gezicht en vervolg aan vacatures waarvoor via onze site is geworven. Heb jij ook een nieuwe baan gevonden via Culturele vacatures en vind je het leuk om mee te doen? Mail naar follow-up@culturele-vacatures.nl

In juni 2021 is voor deze vacature geworven via Culturele vacatures
Tekst: Rixt Weeber, Culturele vacatures
Datum: 07/04/2022