Follow Up: “Directeur” Vereniging Vrienden van het Concertgebouw en het Koninklijk Concertgebouworkest

Micha Windgassen. Foto: Milagro Elstak

Micha Windgassen (33), de nieuwe Directeur Vereniging Vrienden van het Concertgebouw en het Koninklijk Concertgebouworkest – kortgezegd Directeur Concertvrienden – is altijd op zoek naar een nieuwe manier van concertbeleving. Naar manieren om te laten zien wat klassieke muziek nog méér kan zijn. Dit doet ze onder meer door genres naar het Concertgebouw te halen die daar nog niet eerder te horen waren, en zo nieuwe verbindingen te bewerkstelligen.

Want laten we eerlijk zijn: voor veel mensen, met name jongere generaties, is klassieke muziek onbekend terrein, waardoor het bijwonen van een klassiek concert of een bezoek aan het Concertgebouw intimiderend kan lijken. Dit zorgt voor een onzichtbare drempel die mensen er nogal eens van weerhoudt om het Concertgebouw binnen te stappen.

“We streven ernaar die drempel zo veel mogelijk te verlagen, maar dat duurt even,” legt Micha uit. “Waar ik vanaf wil is het idee dat je er iets vanaf moet weten om hier te kunnen komen. Na afloop van een concert vind ik het mooi als mensen het met elkaar hebben over wat ze hebben gevoeld, wat het met ze deed, in plaats van dat ze een of andere analyse loslaten op de kwaliteit van de spelers. Dat doet niet alleen af aan de muzikale ervaring, maar houdt ook het wat elitaire, ingewikkelde imago van klassieke muziek in stand. Wat ik wil doen is die barrière doorbreken. Je kunt zeggen wat je wil over Lorenzo Viotti [de nieuwe, jonge chef-dirigent van het Nederlands Philharmonisch Orkest en De Nationale Opera, red.] maar het is fantastisch dat hij er is. Zijn populariteit en social media presence is misschien wat ongebruikelijk in deze sector, maar daardoor staat hij wél in LINDA. Zo wordt er ineens weer een heel andere doelgroep bereikt.”

Je kunt zeggen wat je wil over Lorenzo Viotti, maar het is fantastisch dat hij er is.

Het Concertgebouw

Laagdrempelige Entrée
In tegenstelling tot een groot deel van de medewerkers van het Concertgebouw en het Concertgebouworkest bespeelt Micha zelf geen instrument. Ze is ‘alleen maar’ liefhebber. “Mijn liefde voor klassieke muziek heb ik niet echt meegekregen vanuit huis. Ik ben er puur vanuit interesse ingerold. Een vriendinnetje nam me ooit mee naar een klassiek concert toen ik begin twintig was, en ik werd zó enorm geraakt door die ervaring, door die warme deken van geluid die zo over me heen kwam dat ik dacht ‘wow, hier wil ik meer van, dit wil ik méér ervaren.’ Toen ik me erin ging verdiepen kwam ik uit bij Entrée; de jongerentak van de overkoepelde organisatie Vereniging Vrienden van het Concertgebouw. Daar heb ik me toen voor opgeven als vrijwilliger.”

Entrée heeft tot doel klassieke muziek toegankelijker te maken voor een jonger publiek en voor hen de drempels te verlagen naar het Concertgebouw en het Concertgebouworkest. Een lidmaatschap kost slechts 25 euro per jaar. Daarvoor krijg je twee kaarten voor een welkomstconcert evenals korting op andere concerten op basis van leeftijd, verdeeld in drie groepen: tot 25, tot 30 en tot 35. “Het idee is om een laagdrempelige ‘entree’ te bieden, en zo jongeren langzaam te laten wennen aan het ‘echte’ kaartje. We hopen natuurlijk dat leden van Entrée met ons meegroeien, en dat ze als ze vijfendertig zijn ze enthousiast genoeg zijn om vriend te worden.”

Toen Micha als vrijwilliger begon bij Entrée had ze nooit durven dromen dat het voor haar het begin zou zijn van een langdurige en vruchtbare samenwerking met het Concertgebouw en -orkest. Na haar studie Communicatiewetenschappen aan de UvA werkte ze enige tijd als pr-manager bij een pr-bureau met commerciële klanten. “Ik merkte toen al gauw dat het voor mij heel belangrijk is dat ik me verbonden moet voelen met een organisatie waar ik voor of mee werk. Zo dacht ik elke keer als ik langs het Concertgebouw fietste op weg naar mijn pr-bureau, ‘als ik daar toch eens kon werken!’ Destijds zag het er niet naar uit dat dat ooit zou gebeuren. Entrée bestaat namelijk grotendeels uit vrijwilligers, en er werkte toen nog maar één vaste medewerker, de manager.”

Toch heeft Micha in de loop der tijd, in overleg met het bestuur, min of meer voor zichzelf de marketingpositie bij Entrée kunnen creëren. “Als we écht wilden investeren in dat nieuwe publiek, dan vond ik dat er ook iemand moest zijn die daar echt iets voor ging doen. Dan kun je niet alleen op vrijwilligers leunen.” Na haar aanstelling als marketeer kon ze zich daarop gaan richten, en langzaam maar zeker werd Entrée steeds verder geprofessionaliseerd. Zo werd ook de jongerenraad in het leven werd geroepen, bestaande uit leden met diverse achtergronden die zich 4 tot 8 uur per week vrijwillig voor de vereniging inzetten. Ondertussen maakte Micha een aantal podcasts, was ze muziekcurator bij een cultuurplatform, en werkzaam als programmamaker en presentator voor de NPO. Daar had ze een aantal jaar een eigen ochtendshow met klassieke muziek, vanuit de gedachte dat wat ze voor Entrée deed, het toegankelijker maken van klassieke muziek, ze ook voor een groter publiek wilde doen. Toen de functie van manager bij Entrée na verloop van tijd toch vrijkwam solliciteerde Micha met succes op de baan, waarna ze bijna vijf jaar lang aan het roer van Entrée stond.

Entrée Essentials Concertgebouworkest. Foto: Milagro Elstak

Durven innoveren
Eerder dit jaar deed zich een nieuwe uitdaging voor – opnieuw binnen de omgeving van het Concertgebouw- en orkest. “Ik was hier nog niet klaar,” lacht ze. Hoewel ze de interne kandidaat was voor de functie van Directeur Concertvrienden benadrukt ze dat het allemaal eerlijk en transparant is verlopen. “Er is een extern recruitmentbureau ingehuurd om de juiste kandidaat voor de functie te vinden, wat heel goed was, want de cultuursector kan soms een gesloten bolwerk zijn waarbij het goed is om juist buiten de gebaande paden naar nieuwe mensen te zoeken. Het belangrijkste is natuurlijk dat de innovatie en creativiteit niet verloren gaat.”

Toen Micha begin juli begon als Directeur Concertvrienden was haar eerste taak het vinden van een nieuwe manager voor Entrée. Nu die is begonnen kan ze zich volledig richten op haar nieuwe functie. “Entrée is nu onderdeel van mijn portefeuille, in plaats van dat ik hoofverantwoordelijke ben voor alleen Entrée. Het is wel nog een groot onderdeel, want het nieuwe publiek waar wij naar op zoek zijn komt vooral via Entrée binnen. Een ‘koude’ vriend werven is moeilijker dan een nieuw Entrée lid, dus daar zit in mijn nieuwe functie ook de uitdaging in. We hebben nu zo’n 26.000 vrienden, dat is enorm veel. Zie die maar eens allemaal betrokken te houden en het gevoel te geven dat ze onderdeel zijn van een vereniging. Van belang is dus dat we de oude garde binnen de vriendenvereniging blijven behelzen en blijven zien, maar ook genoeg durven innoveren om die nieuwe mensen aan te trekken.”

We moeten de oude garde blijven behelzen en zien, maar ook genoeg durven innoveren om nieuwe mensen aan te trekken.

Als algemeen directeur houdt Micha zich bezig met uiteenlopende bestuurlijke en administratieve taken, maar ook met het ontwikkelen van nieuwe concepten om de klassieke muzieksector te blijven veranderen en innoveren. “Tijdens corona heb ik veel met de vorige directeur gespard. Wij zijn de grootste ambassadeurskring van het gebouw en het orkest, en proberen zowel in de doelstellingen van het gebouw als het orkest te voorzien. Het Concertgebouw is een Naamloze Vennootschap en krijgt zodoende vrijwel geen subsidie of staatssteun. Vanuit de Vereniging, ook omdat we enorm veel hebben leden geworven tijdens corona, zijn wij iets flexibeler om wat meer risico’s te nemen, om af en toe een innovatief project te kunnen opzetten en zo het gebouw en orkest te blijven inspireren en voeden met nieuwe dingen. Dat vind ik een hele belangrijke rol van de vriendenvereniging.”

Nieuwe concepten
Micha’s onstilbare honger naar cultuur komt daarbij natuurlijk goed van pas. “Ik ben heel breed geïnteresseerd, dus ik kom graag op plekken als Ruigoord, waar heel veel creativiteit samenkomt, maar ga ook naar creatieve festivals, naar theater, comedy, verschillende soorten muziek. Daarnaast zit er gewoon heel veel creativiteit in ons team. We bedenken concepten echt met z’n allen. Ironisch genoeg hebben we daar dankzij de coronaperiode veel ruimte en tijd voor gehad, en werd ook des te meer het belang ingezien van het bedenken van andere manieren waarop we jongeren konden bereiken, omdat veel van de gebruikelijke wegen op dat moment gesloten waren. Ik kreeg toen echt een vrijbrief van ‘ga het maar doen, bedenk die nieuwe concepten maar.’”

Er zit heel veel creativiteit in ons team.

Zo is er nu Aural Spaces, een festival waarin drie dagen lang allerlei soorten muziek worden geprogrammeerd, van Indiase spirituele muziek tot ambient elektronische muziek, tot klassiek. Tijdens dit 4D Sound Project, dat plaatsvindt van 16 tot 18 december 2022, wordt de kleine zaal omgetoverd tot een enorme speakerinstallatie. Alle stoelen worden eruit gehaald en er worden eenenveertig speakers gelijkmatig over de zaal verdeeld. “Het doel hiervan is om mensen ruimtelijk geluid te laten beleven,” vertelt Micha enthousiast, “als het ware een soort geluidshologrammen. Daarbij is naar een klassiek concert gaan normaalgesproken toch wel een individuele ervaring, en daar zit ook heel veel schoonheid in. Maar ik vind het heel interessant om te onderzoeken of je niet juist ook kunt spelen met die presentatievormen, om ook op een meer collectieve manier muziek te ervaren. Mensen kunnen door ruimte lopen, ze kunnen elkaar aankijken. Het is meer interactief, meer speels. Ik ben heel benieuwd wat dat gaat doen.”

Entrée Study Session

Eén van de leukste dingen die Micha naar eigen zeggen heeft mogen doen zijn de muzikale studiedagen die ze tijdens de coronaperiode in Het Concertgebouw heeft georganiseerd. “Studenten zaten natuurlijk allemaal thuis en konden geen kant op, dus hebben we hier de grote zaal opengesteld en live klassieke muziek gespeeld, waardoor mensen zich beter konden concentreren.” Het werd een groot succes, wat betekende dat het concept ook na de coronaperiode werd doorgezet. “Mensen vinden het nog steeds heel leuk om hier te komen zitten. Het zijn niet alleen studenten, maar ook veel young professionals die gewoon dan lekker met hun laptopje komen werken. We hadden vorige maand weer een uitverkochte sessie. Echt te gek.”

Wat ik heel belangrijk vind is om altijd verbinding te maken met iets ánders.

“Wat ik heel belangrijk vind is om altijd verbinding te maken met iets ánders. Een mooi voorbeeld hiervan is Currents: een serie die we hebben bedacht om te onderzoeken wat de muzikale grootmeesters zijn uit andere culturen. Wie zijn bijvoorbeeld de Bachs en de Beethovens uit de Arabische cultuur?” Zo vond op 10 april 2022 een concert met de Palestijnse zangeres Nai Barghouti en haar band plaats in het Concertgebouw. “Dat was zo’n ontroerende avond, en de zaal was precies zoals ik hem wilde. Jong en oud, van acht tot tachtig, alle huidskleuren en achtergronden, alles door mekaar. Ik zat op het balkon naast een oudere witte man en een jong Syrisch stel, en we zaten op een gegeven moment alle drie met tranen in onze ogen. Ik begreep natuurlijk de muziek die Nai Barghouti zong niet, maar dat maakte niet uit: we voelden het allemaal. Dat was voor mij weer zo’n bevestiging van waar ik het voor doe. Dat soort momenten waar van alles samenkomt; daar haal ik echt de allermeeste inspiratie uit.”

Currents – Nai Barghouti

In de rubriek Follow Up geven we gezicht en vervolg aan vacatures waarvoor via onze site is geworven. Heb jij ook een nieuwe baan gevonden via Culturele vacatures en vind je het leuk om mee te doen? Mail naar follow-up@culturele-vacatures.nl

Tekst: Myrthe Huijts, Culturele vacatures
Datum: 07/12/2022