Afgelopen november en december zocht Mores – steun- en adviespunt voor grensoverschrijdend gedrag in de culturele, creatieve en mediasector – onder andere via Culturele vacatures naar een nieuwe directie. De ambitie? Een compacte werkorganisatie die haar impact verder kan uitbreiden. Sinds maart 2024 vormen Mette Raaphorst en Philip Montnor samen de kersverse directie van Mores, ieder met hun eigen expertise. Hoe werken zij aan de toekomst van Mores? En welke uitdagingen komen ze tegen? We spreken met Mette Raaphorst over deze vragen en haar hart voor het vertrouwenswerk binnen de culturele sector.
Sinds 2018 kan iedereen die met grensoverschrijdend gedrag te maken krijgt en werkzaam is in de culturele, creatieve en mediasector – of daarvoor studeert – terecht bij steun- en adviespunt Mores. Afgelopen maart breidde Mores de organisatie uit met een nieuwe directie, bestaande uit Mette Raaphorst en Philip Montnor. Mette: “Er was altijd al een vrijwillig bestuur naast de vertrouwenspersonen die het vertrouwenswerk deden, het steunpunt, maar sinds maart is er ook een directie en gaan we de organisatie verder uitbreiden met een advies- en platformfunctie.”
Waar bestaat het werk van Mores uit? En wat is de ambitie voor de komende jaren? Mette Raaphorst maakt graag ruimte in haar agenda vrij om op die vragen in te gaan en ons te vertellen wat haar deed solliciteren op de functie van directeur bij Mores.
Het belang van Mores
Mores is het steunpunt van de culturele, creatieve en mediasector voor mensen die grensoverschrijdend gedrag meemaken. Dat kan zijn omdat je het zelf meemaakt, wanneer je het als omstander meekrijgt, maar je kan ook naar de vertrouwenspersonen uitreiken wanneer je beschuldigd wordt van grensoverschrijdend gedrag. Mette Raaphorst: “Eén vertrouwenspersoon zal daarbij nóóit twee kanten van hetzelfde verhaal behandelen. Onze vertrouwenspersonen zijn dus een vangnet voor alle mensen binnen de sector die hiermee te maken krijgen en die niet bij hun eigen organisatie terecht kunnen.”
Ze gebruikt het woord ‘vangnet’ naar eigen zeggen bewust: “Omdat het de verantwoordelijkheid en de plicht is van iedere werkgever om beleid op het gebied van sociale veiligheid te voeren. Het is nog geen wettelijke verplichting, maar een hele logische stap daarin is het aanstellen van een intern of extern vertrouwenspersoon. Tegelijkertijd weten we dat heel veel organisaties dit nog niet hebben en heel veel zzp’ers helemaal niet terecht kunnen bij een vertrouwenspersoon binnen de organisatie, of dat mensen zich om welke reden dan ook niet prettig voelen bij de vertrouwenspersoon van de eigen organisatie.”
Mensen in onze sector werken soms heel nauw samen, dag en nacht, dicht op de huid – soms letterlijk. Dit alles maakt de kans op grensoverschrijdend gedrag groter.
De oprichting van Mores was een initiatief vanuit de sector zelf: “Juist om dit vangnet te bieden. Zeker in onze sector (cultuur, media en creatieven) zijn er situaties waarin er een groter risico op grensoverschrijdend gedrag is. Ook doordat er veel zpp’ers werkzaam zijn in de cultuursector en men dezelfde collega’s of opdrachtgevers weer tijdens een andere opdracht kan tegenkomen. Mensen in onze sector werken soms heel nauw samen, dag en nacht, dicht op de huid – soms letterlijk. Dit alles maakt de kans op grensoverschrijdend gedrag groter. Tegelijkertijd is er vaak geen logische vertrouwenspersoon of leidinggevende waar men terecht kan op het moment dat het misgaat. Plus: mensen zijn vaak ook afhankelijk van elkaar, bijvoorbeeld wat betreft toekomstige opdrachten.”
De weg naar Mores
Voordat ze bij Mores terechtkwam heeft Mette lang in de theatersector gewerkt. “Ik heb ook theaterwetenschappen gestudeerd. Daarna ben ik bij een aantal andere organisaties aan de slag gegaan, waaronder in de politiek. Altijd achter de schermen.” In die periode raakte ze geïnteresseerd in vragen als: Hoe werk je nu met elkaar samen? Hoe zorg je ervoor dat het veilig voelt in een groep? En hoe waarborg je diversiteit en inclusie?
Die interesse zorgde ervoor dat ze een eenmanszaak begon als trainer en extern vertrouwenspersoon. “Ik heb anderhalf jaar hiervoor mijn eigen bedrijf gehad, dat heb ik nu nog steeds. En toen kwam bij toeval de vacature voor een directeur bij Mores langs, waarin ik zowel mijn ervaring als vertrouwenspersoon en met sociale veiligheid, als mijn hart voor de cultuursector kon combineren, en dan ook nog eens bij een organisatie die veel meer impact kan maken dan ik alleen als zelfstandige.”
Hoe Mette zelf op het pad van extern vertrouwenspersoon kwam? “Ja, dat is een goede vraag. Ik werkte toen bij een politieke organisatie achter de schermen. Daar waren we ook heel erg bezig om te kijken hoe je nu zo goed mogelijk met elkaar kon samenwerken, wanneer je met een hele diverse groep mensen zit, die allemaal hun eigen perspectief hebben op de wereld. Daarbij speelde de context van #MeToo en The Voice of Holland natuurlijk een belangrijke rol: hoe zorg je ervoor dat je veilig met elkaar samenwerkt? Dus vanuit dat werk speelde het integriteitsvraagstuk. Op die manier kwam ik erachter dat daar heel erg mijn hart lag: als trainer of extern vertrouwenspersoon met een organisatie bezig zijn met de vraag: Hoe kun je ervoor zorgen dat je als organisatie – met alle verschillen die er zijn – op zo’n manier samenwerkt dat het voor iedereen prettig voelt. En als er dan iets gebeurt, hoe kun je die situatie dan herstellen?”
Hoe kun je ervoor zorgen dat je als organisatie – met alle verschillen die er zijn – op zo’n manier samenwerkt dat het voor iedereen prettig voelt? En als er dan iets gebeurt, hoe kun je die situatie dan herstellen?
Toen Mette bij Mores aan de slag ging heeft ze overigens meteen afscheid genomen van haar opdrachtgevers binnen de culturele sector. “Natuurlijk om iedere schijn van belangenverstrengeling tegen te gaan, maar ook omdat het heel lastig kan zijn voor iemand om naar Mores uit te reiken wanneer diegene bijvoorbeeld elders ervaring heeft gehad met mij als vertrouwenspersoon, dat kan invloed hebben op het gevoel van vertrouwelijkheid – ook al zijn al onze vertrouwenspersonen onafhankelijk van de directie en het bestuur. Ik train en begeleid nog wel mensen buiten de sector.”
Het werk van de vertrouwenspersoon
Waar bestaat het werk van de vertrouwenspersonen die verbonden zijn aan Mores uit? En wat zijn de belangrijkste misverstanden hierover volgens Mette? “Mores biedt de mogelijkheid om contact op te nemen met een van onze vertrouwenspersonen, die staan ook met een foto en korte introductie op onze website. Al onze vertrouwenspersonen zijn ervaren en gecertificeerd als vertrouwenspersoon bij de Landelijke Vereniging voor Vertrouwenspersonen (LVV). Die persoon zal onder andere vragen of het mogelijk of passend is om naar een vertrouwenspersoon in jouw eigen organisatie uit te reiken. Het voordeel van dat laatste is dat een vertrouwenspersoon in de eigen organisatie ook zal rapporteren aan de organisatie zelf – dat doet Mores niet. Maar als dat niet kan of als je dat om welke reden dan ook niet wil, dan zijn onze vertrouwenspersonen er voor iedereen binnen de culturele, creatieve en mediasector.” Naast het bieden van een luisterend oor kijkt een vertrouwenspersoon ook naar wat je nu kunt doen in zo’n situatie. “Sommige mensen die kiezen er wellicht voor om enkel hun verhaal te doen en verder niets, maar er zijn ook mensen die samen met vertrouwenspersoon kijken naar mogelijk te zetten stappen. Samen kijken ze naar de voor- en nadelen en welke keuzes iemand kan maken.”
Een vertrouwenspersoon staat iemand dus bij gedurende dat proces: bijvoorbeeld wanneer er een klachtenbrief geformuleerd moet worden of om iemand bij te staan tijdens een gesprek. Een van de belangrijkste uitgangspunten daarbij is dat de melder altijd de regie houdt: “Die melder heeft namelijk ooit de regie verloren toen diegene grensoverschrijdend gedrag ervoer – dat is niet iets waar je voor gekozen hebt. In dat proces van herstel is het dus heel belangrijk dat die persoon de regie houdt over de stappen die gezet worden. De vertrouwenspersoon staat dan onvoorwaardelijk naast diegene. Daarnaast zal een vertrouwenspersoon je doorverwijzen zodra deze denkt dat je wellicht ook andere hulp nodig hebt zoals coaching, een advocaat, huisarts of psycholoog. Dus zaken waar de expertise van de vertrouwenspersoon zelf niet ligt, ook al kan de vertrouwenspersoon je wel blijven bijstaan.”
Een belangrijk misverstand over het werk van de vertrouwenspersonen van Mores, is dat er vanuit Mores melding gedaan zou worden van grensoverschrijdend gedrag. “Dat is een van de dingen waar Philip en ik bij ons aantreden tegen aanliepen en waar we nu ook heel hard mee bezig zijn. Bij oprichting in 2018 is het een ‘meldpunt’ genoemd. Dat impliceert dat je aangifte zou kunnen doen of dat je ergens een melding van doet en dat iemand anders met die melding aan de slag gaat. Binnen het vertrouwenswerk is het gebruikelijk om iemand die naar een vertrouwenspersoon toegaat een ‘melder’ te noemen, maar ‘meldpunt’ heeft een andere connotatie dan ‘steunpunt’ of ‘adviespunt’. Dat is ook de reden dat we nu bewust op onze website communiceren dat we een steun- en adviespunt zijn. Een steunpunt voor mensen die een vertrouwenspersoon nodig hebben – ze zullen nooit adviseren wat je moet doen, maar kijken met je mee wat je kúnt doen – en een adviespunt voor organisatie die zich afvragen hoe ze grensoverschrijdend gedrag zoveel mogelijk kunnen voorkomen, herkennen en herstellen.”
Platform- en adviesfunctie
Wanneer we Mette spreken is ze net een maand directeur: “Philip [Montnor] en ik zijn net begonnen, maar wel met een belangrijke opdracht. Voor ons als directie is het de taak om ervoor te zorgen dat wij vanuit Mores ook een adviesrol kunnen vervullen binnen de sector. We weten namelijk allemaal hoe het niet moet, maar we zijn als maatschappij ook nog heel erg aan het uitzoeken hoe het dan wél moet. Dus we willen kijken of we hierin onze kennis en ervaring kunnen delen met de sector. Daarnaast willen we ook een platformfunctie bieden, waarbinnen ook ervaringen kunnen worden uitgewisseld tussen alle aangesloten organisaties.”
Wat voor Mores een hele belangrijke opdracht is, is om met alle initiatieven die er zijn niet opnieuw het wiel te gaan uitvinden, maar krachten te bundelen en er met elkaar voor zorgen dat we sectorbreed deze verandering ook duurzaam gaan maken.
Het ingewikkelde is volgens Mette dat met ieder incident dat in de media komt er weer nieuwe mensen wakker geschud worden, maar we nog zoekende zijn naar een oplossing. “De sectoren weten inmiddels over het algemeen: zoals het ging, dat is niet goed en we moeten veranderen. We zitten nu midden in die cultuuromslag. De regeringscommissaris Mariëtte Hamer is daarmee bezig en er zijn allerlei initiatieven binnen de sector (Task Force GO, Stichting Sociale Veiligheid Podiumkunsten, Alliantie Dans Veilig). Maar hoe dan wel, daar zijn we allemaal nog naar op zoek. Wat voor Mores een hele belangrijke opdracht is, is om met alle initiatieven die er zijn niet opnieuw het wiel te gaan uitvinden, maar krachten te bundelen en er met elkaar voor zorgen dat we sectorbreed deze verandering ook duurzaam gaan maken.”
De adviesfunctie is erop gericht dat Mores met organisaties de door Mores verzamelde kennis deelt. Het gaat daarbij om korte adviezen: “We zijn geen organisatieadviseur die langdurig met organisaties aan de slag gaat. Het betreft kleine, maar soms ook grote vragen, zoals: Waar moet je beginnen bij het werken aan sociale veiligheid? Welke hulpmiddelen zijn er om je sociale veiligheid op orde te krijgen? En misschien wel het belangrijkste: hoe voer je nu het goede gesprek met elkaar? En hoe zorg je dat er breed draagvlak binnen jouw organisatie is voor deze cultuurverandering? Je moet als organisatie bijvoorbeeld een gedragscode hebben, maar een gedragscode moet eigenlijk ook een levend document zijn waarover je voortdurend met alle lagen van de organisatie in gesprek bent. Hoe gaan we met elkaar om? En past dit nog bij onze organisatie in deze situatie?”
Een tweekoppige directie
De keuze voor een tweekoppige directie was bewust. Febe Deug, bestuursvoorzitter van Mores, zegt hierover: “Mores is een compacte organisatie. Met een gezamenlijke directie is een slimme taakverdeling te maken tussen de verschillende portefeuilles gebaseerd op de aanvullende competenties van beide directieleden.” Ook Mette ervaart het samenwerken als directie zeer positief: “Het is heel prettig om met z’n tweeën samen te werken. We vullen elkaar aan vanuit onze verschillende expertises: Philip vanuit zijn ervaring bij het Mondriaan Fonds en het beleidswerk, ik vanuit mijn ervaring in de podiumkunsten en vanuit het vertrouwenswerk.”
Maar ze vullen elkaar ook aan in hun streven ervoor te zorgen dat ze hun kwaliteiten inzetten voor de missie van Mores: “We vinden het heel belangrijk om zo benaderbaar mogelijk te zijn voor de hele sector, maar het gaat om ongelofelijk veel mensen – bijna 500.000 mensen zijn werkzaam in deze hele brede sector. Dat willen we goed neerzetten en dat kun je veel prettiger doen met ’n tweeën dan alleen, in samenspraak met het bestuur. We vinden het heel belangrijk om voor al die mensen die in deze sector werken of willen werken, zo goed mogelijk uit te dragen – dat is de afgelopen jaren wel gebeurd, maar dat kan denk ik nog beter – wat Mores is en waarvoor mensen bij ons terecht kunnen.”
“Daarnaast willen we er natuurlijk aan werken – en dat is specifiek onze taak als directie – dat alle organisaties binnen de sector ook hun eigen vertrouwensnetwerk, protocollen et cetera goed op orde hebben. Dat is de preventieve kant. Tegelijkertijd zal – door hoe de sector is georganiseerd – onze vangnetfunctie er altijd zijn voor mensen die nergens anders terecht kunnen.”
De toekomst
Alhoewel Philip en Mette nog niet zo lang directeur zijn, zijn er zeker dingen waar Mette in de toekomst naar uitkijkt. “Ik kijk heel erg uit naar het uitvoeren van de plannen die we op dit moment hebben voor het komende jaar. We gaan aan de slag met een website die beter toegankelijk is en waar je ook nog beter informatie kan vinden: dat is een deel van die platformfunctie. We gaan in het najaar een groot event organiseren waarbij we al die expertise en ervaringen uit die brede sector bij elkaar halen om uit te wisselen en om te leren met en van elkaar. Ik kijk er dus echt naar uit dat we hierin concrete stappen gaan zetten.”
Ik kijk er het meeste naar uit dat we over vijf of tien jaar terugkijken en zeggen: ‘Zo, we zaten in een enorme cultuurverandering, maar we hebben met elkaar een nieuwe cultuur gecreëerd waarbinnen meer ruimte is voor diversiteit en veiligheid op de werkvloer.’
Daarnaast houdt ze voor de komende jaren een belangrijk doel voor ogen: “Ik kijk er het meeste naar uit dat we over vijf of tien jaar terugkijken en zeggen: ‘Zo, we zaten in een enorme cultuurverandering, maar we hebben met elkaar een nieuwe cultuur gecreëerd waarbinnen meer ruimte is voor diversiteit en veiligheid op de werkvloer, waarbinnen we rekening houden met elkaar en waardoor we mooier en beter werk kunnen verzetten.’”
De weg naar dat doel toe kent volgens Mette ook verschillende uitdagingen, waar we oog voor moeten hebben én blijven houden. “De belangrijkste uitdaging is dat we op dit moment midden in het spanningsveld zitten van weten hoe het niet moet aan de ene kant, en nog zoekende zijn naar hoe dan wel aan de andere kant. En dat brengt allerlei onzekerheden en angsten met zich mee. Want als normen veranderen, als dingen die we altijd als normaal zagen niet meer kunnen: hoe moeten we ons dan bewegen? De onzekerheid en angst die dat los kan maken, dat kan best een uitdaging zijn. Want het kan zijn dat mensen hierdoor weerstand voelen of dat men heel erg op procedures gaat zitten en vergeet het gesprek te voeren. Dit is een spannend onderwerp voor iedereen, waar we echt over moeten blijven praten om de verbinding met elkaar niet te verliezen. Er is van alles aan het veranderen en het is aan ons om die verandering de goede kant op te blijven sturen.”
In de rubriek Follow Up geven we gezicht en vervolg aan vacatures waarvoor via onze site is geworven. Heb jij ook een nieuwe baan gevonden via Culturele vacatures en vind je het leuk om mee te doen? Mail naar follow-up@culturele-vacatures.nl!