Aukje Bolle (43) heeft zich net met een kop koffie achter haar bureau geïnstalleerd als Culturele vacatures belt voor een interview om te horen hoe haar nieuwe baan bij Kunstgebouw in Rijswijk bevalt. Het is 9 uur in de ochtend, maar na een fietstocht van een klein uur vanuit haar woonplaats Rotterdam is ze helemaal klaar voor de werkdag. Vandaag staat onder meer een kennismaking met collega’s bij het Erfgoedhuis Zuid-Holland in Delft in de agenda.
Sinds 1 juli 2018 is Aukje Bolle directeur van Kunstgebouw, de organisatie die het cultuuronderwijs in Zuid-Holland versterkt. ‘Ik heb aan veel kanten van de culturele sector gewerkt, maar nog nooit aan de educatiekant.’ Aukje volgt Margriet Gersie op, die met pensioen is gegaan. Aukje zag de openstaande functie op Culturele vacatures. ‘Ik zie de nieuwsbrief met vacatures regelmatig voorbij komen en die biedt een heel mooi overzicht van de culturele sector. Deze vacature viel me meteen op. Tegelijkertijd werd ik door PublicSpirit, een bureau voor werving en selectie, benaderd voor de vacature. Eén en één is twee. Dit was een signaal voor mij: daar moet ik wat mee.’
Frisse blik
‘Een bloeiende culturele sector begint bij goed cultuuronderwijs voor de jeugd en dat is waar ik me in deze functie voor wil inzetten. Voor mij is cultuuronderwijs een stukje van de culturele sector dat ik nog niet heb gehad. Het mooie aan een nieuwe baan in een nieuw veld is dat je in het begin die frisse blik hebt waarmee je onbevangen vragen kunt stellen over waarom we de dingen zo doen als we ze doen. Wat mij opvalt, is dat de sector zelf erg bescheiden is. Er wordt heel hard gewerkt aan een mooie, maar lastige taak, namelijk zorgen dat alle kinderen cultuuronderwijs kunnen genieten, terwijl zowel de cultuursector als de onderwijssector onder grote druk staan. We mogen wat mij betreft wat brutaler zijn in het laten zien wat we doen en het claimen van de ruimte daarvoor.’
‘Vanuit de Kunstgebouw|Academie dragen we bij aan de professionalisering van cultuuronderwijs bij basisscholen, gemeenten en cultuuraanbieders in Zuid-Holland, bijvoorbeeld door het opleiden van cultuurcoördinatoren. Met Kijk|Kunst en Doe|Kunst bieden we basisscholen twee complete en samenhangende programma’s cultuuronderwijs, die voldoen aan de wensen van de scholen en aan de landelijke richtlijnen. We vullen aan wat de school en de lokale culturele omgeving al doen. Sommige scholen doen weinig op kunstzinnig vlak, andere doen al een hoop. Steden als Rotterdam en Den Haag hebben hun eigen cultuur-educatieve organisatie en Kunstgebouw bedient juist de regio waar minder kunst- en cultuuraanbod is. De school van mijn zoon bijvoorbeeld staat midden in Rotterdam, vlakbij Museum Boijmans Van Beuningen, Het Nieuwe Instituut en de Kunsthal en dan is het veel laagdrempeliger om daar met de leerlingen naar toe te gaan.
Kunstgebouw is ook uitvoerder van het programma Cultuureducatie met Kwaliteit. Dit programma – van het Fonds voor Cultuurparticipatie – moet eraan bijdragen dat kunst en cultuur niet hap snap plaatsvindt, maar dat er sprake is van een doorgaande leerlijn van actieve, receptieve en reflectieve kunstbeleving en dat de leerlingen allerlei competenties halen. We ondersteunen bijvoorbeeld scholen om een visie op cultuuronderwijs te ontwikkelen en vanuit die visie de activiteiten te organiseren. Ook koppelen we vakdocenten aan scholen, zoals een muziek- of dansdocent of beeldend kunstenaar. We proberen het zo makkelijk mogelijk te maken voor de scholen, want die staan met hun enorme takenpakket al onder druk.’
Lobby
‘Als algemeen directeur ben ik verantwoordelijk voor de organisatie en voor de twintig mensen die hier vast werken. Ook ben ik verantwoordelijk voor het beleid, dat voortvloeit uit het Kunstenplan 2017-2020. Iets anders waar ik me als directeur ook mee bezighoud, is de lobby voor cultuuronderwijs. Ook al is de recessie voorbij en waait er weer een positievere wind door cultureel Nederland, cultuuronderwijs is nog steeds niet iets vanzelfsprekends. Die lobby moet je blijven voeren in alle geledingen van de maatschappij: van directeuren en bestuurders van scholen tot cultuurcoördinatoren en leerkrachten. Er is nog steeds op veel plekken onvoldoende kennis over het belang van kunst- en cultuuronderwijs. Dat merk je bijvoorbeeld aan hoe minister Eric Wiebes over kunst en cultuur praatte vorige week bij Zomergasten.’
Van dansvloer naar kantoor
Aukje begon haar loopbaan als danser bij Danswerkplaats Amsterdam en andere gezelschappen voor moderne dans. ‘De helft ervan bestaat helaas niet meer door de bezuinigingen.’ Toen ze vijftien jaar geleden moeder werd, besloot ze dat ze zich op een andere manier wilde gaan inzetten voor de culturele sector. ‘Dansen doe je sowieso niet tot je 67e en sommige dansers maken gebruik van een omscholingsfonds. Ik besloot dat ik – na acht jaar op de dansvloer – op een kantoor wilde gaan werken. Dat was voor mij een onbekend, bijna exotisch terrein. Aan een bureau achter een computer zitten en vergaderen was voor mij een nieuwe wereld.’ Ik kwam terecht bij Stichting Rotterdam Festivals waar ik begon als bureaumedewerker met het ondersteunen van de afdeling programmering en waar ik uiteindelijk projectleider werd. Het was een dynamische plek waar ik vierenhalf jaar heb gewerkt, ontzettend veel heb geleerd en een netwerk in Rotterdam heb opgebouwd. Daarna werkte ik als beleidsadviseur kunst en cultuur bij de gemeente Rotterdam, waar ik onder meer de muzieksector onder mijn hoede had. Ineens representeerde ik de overheid en had ik te maken met politiek, compromissen, budgetten, de dingen bekijken in samenhang met andere domeinen. Ik heb zowel gewerkt onder een cultuurwethouder van Groen Links als van de VVD, dat is interessant om die werkelijkheid mee te maken.‘
‘Daarna was ik van 2013 tot zomer 2017 zakelijk directeur bij Danstheater en productiehuis Korzo in Den Haag. Hier heb ik de culturele sector in Den Haag van binnenuit leren kennen, maar door de bezuinigingen was het ook een heel dynamische tijd.’ Najaar 2017 nam Aukje haar ontslag en besloot ze als freelance kunstadviseur verder te gaan en niet in een vaste context te werken. Ze hielp onder meer verschillende dans- en choreografiegroepen opstarten. En toen kwam eerder dit jaar de vacature voor directeur bij Kunstgebouw langs en was haar nieuwe functie snel beklonken.
Belang cultuuronderwijs
‘Er is veel onderzoek dat de noodzaak van cultuuronderwijs aantoont, veel beleid geschreven over hoe dat te doen, wie welke verantwoordelijkheid draagt en wie het zal betalen. Veel interessante stof om te lezen en over na te denken, zeker voor mij als nieuwkomer. Maar nog veel sterker dan alle beleidsnota’s en projectplannen bij elkaar zijn voor mij de momenten waarop ik hier met eigen ogen zie wat er gebeurt als kinderen met kunst in aanraking komen. De ogen, oren en hersenpannen die opengaan, de humor en vindingrijkheid die loskomt wanneer ze hun fantasie de vrije loop laten, de trots en kracht die hen niet alleen leren denken en doen, maar ook leren kijken en maken. Door dit soort momenten zullen deze kinderen beter in staat zijn om in hun volwassen leven nieuwsgierig en open te zijn bij het ontmoeten van nieuwe mensen en situaties.’ Zelf heb ik ook ervaren dat ik door de balletlessen vanaf mijn achtste en door de Dansacademie – los van de liefde voor dans en muziek – tal van dingen heb geleerd, die ik kan toepassen op alles wat ik doe: samenwerken, in contact staan met anderen, kijken, associëren, woorden vertalen naar expressie, uitgaan van je intuïtie, discipline en doorzettingsvermogen.’
‘Of ik zelf nog van kunst geniet? Jazeker, deze week ga ik bijvoorbeeld naar het theater in Rotterdam, waar ik lid ben van de Raad van Toezicht, naar de voorstelling Requiem pour L. van Les ballets C. de la B. Het is een herinterpretatie van Mozarts requim met veertien muzikanten en muzikale invloeden uit onder meer jazz, opera en populaire Afrikaanse muziek.’
Ambities
‘Afgelopen jaren is de culturele sector zich rot geschrokken toen met de botte bijl in de budgetten werd gehakt, maar vooral door de lelijke taal die is gesproken over kunst en cultuur. Dat laatste is gelukkig bijgedraaid. Los van wat er concreet gaat gebeuren, heeft de huidige minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Ingrid van Engelshoven duidelijk gemaakt dat ze het belang ziet van kunst en cultuur en dat het voor iedereen toegankelijk moet zijn en dat alle kinderen er recht op hebben.’
Daarnaast heb ik de ambitie om cultuuronderwijs in het basis- en voortgezet onderwijs vooral vanzelfsprekend te maken, zodat we voortaan al onze energie kunnen stoppen in de cultuureducatie zelf!
‘Wat mijn ambities zijn voor de komende tijd? Sinds de bezuinigingen van de voorgaande kabinetsperiodes bedient Kunstgebouw op dit moment alleen het basisonderwijs in Zuid-Holland, maar inmiddels is de tijd rijp om ook het voortgezet onderwijs weer te gaan bedienen met cultuuronderwijs en dan met name ook op het vmbo waar meer dan zestig procent van de jeugd naartoe gaat. Deze enorme groep leerlingen gaat onze toekomstige maatschappij vormgeven. Ik heb er moeite mee dat er vaak over vmbo gesproken wordt alsof het de afvoergoot is van het onderwijs. Door goed kunst- en cultuuronderwijs kunnen deze leerlingen ook andere talenten dan taal of rekenen herkennen en ontwikkelen. Dit kan bijdragen aan hun identiteit en zelfvertrouwen. Mijn zoon van veertien die naar het gymnasium gaat, krijgt een uitgebreid pakket aan cultuur, maar op de meeste vmbo-scholen is veel minder kunstaanbod en zijn de kunstvakken vrijblijvender. De verschillen zijn groot, terwijl juist vmbo-leerlingen vaak goed zijn met hun lijf, hart en handen. Daarnaast heb ik de ambitie om cultuuronderwijs in het basis- en voortgezet onderwijs vooral vanzelfsprekend te maken, zodat we voortaan al onze energie kunnen stoppen in de cultuureducatie zelf!’
In de rubriek Follow Up geven we gezicht en vervolg aan vacatures waarvoor via onze site is geworven. Heb jij ook een nieuwe baan gevonden via Culturele vacatures en vind je het leuk om mee te doen? Mail naar follow-up@culturele-vacatures.nl!