Duizend-en-één dingen tegelijk doen: dat zou je als rode draad kunnen zien in de carrière van Jeffrey Meulman (53), sinds 1 juni 2021 de nieuwe directeur van de Verkadefabriek in Den Bosch. Als ‘self made man’ in de theatersector pakte hij met “een do-it-yourself punk-mentaliteit” van alles op. Zo bouwde hij al freelancend een enorme staat van dienst op. Die ervaring zet hij nu in als bestuurder van de Verkadefabriek, een fulltimebaan in vaste dienst. We spreken Jeffrey over zijn plannen voor wat hij een uniek festivalgebouw noemt, zijn visie op het zzp-schap en – om te beginnen – zijn achtergrond.
Echt duizend-en-één dingen…
Opgroeiend in Zuidhorn, een dorpje bij Groningen, begon Jeffrey al heel jong dingen te organiseren. Op zijn 14e was hij voorzitter van een stichting die een jeugdhonk in Zuidhorn realiseerde; op zijn 16e speelde hij in de bovenzaal van het dorpscafé in Noordhorn een eerste eigen theatervoorstelling. Dat bleef hij doen in lokale theatertjes, totaal overmoedig naar eigen zeggen. “Dan schreef ik een stuk, ging een week oefenen en speelde het dan. Ik nodigde de jury van Cameretten er ook voor uit. Die hadden zoiets van ‘Wat krijgen we nou?’ Maar ja, dat was mijn onbezonnenheid.”
Zo rolde hij eigenlijk als vanzelf in baantjes bij diverse Groningse culturele organisaties, zoals coördinator bij Doe Maar Dicht Maar (waar hij zelf als dichter aan mee had gedaan), productie bij het Bevrijdingsfestival, en stoepier (“dus mensen de tent in praten”) bij de Parade in Groningen. Op een bepaald moment kwam er wat meer structuur in en werkte hij als directie assistent bij Stadsschouwburg Groningen, was vaste programmeur van de internationale kunstenmanifestatie Noorderzon en directeur van literatuurfestival Winterschrift. Daarnaast was hij als comedian lid van Comedytrain, het door Raoul Heertje opgerichte gezelschap van stand-up comedians. “Dus ik deed echt duizend-en-één dingen…”
Op zijn 29ste verruilde Jeffrey het Groningse land voor Utrecht, om daar directeur van Huis en Festival a/d Werf te worden. “Dat heb ik vijf jaar gedaan. Daarna ben ik het Nederlands Theater Festival in Amsterdam gaan doen.” Tijdens zijn directeurschap zette hij als ‘zusje’ van het NTF het Amsterdam Fringe Festival op. Maar ook hier bleef hij veel dingen naast doen: hij werkte voor Carré, was producent van het Internationaal Podiumkunstenfestival Strangers On Stage als onderdeel van Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018, festivalintendant voor provincie Overijssel en projectmanager van de IETM Amsterdam Spring Plenary, de International European Theater Meeting, een netwerkorganisatie van Europese podiumkunstorganisaties. “Dat doe ik nu nog steeds, ik ben daar nu vicevoorzitter, vanwege dat Europese netwerk.”
Broodnodig
“Het is wel een beetje veel, terugkijkend. Maar ik moet daar wel iets over toelichten. Bij Huis a/d Werf was ik in vaste dienst. Maar van de 35 jaar dat ik nu werk heb ik eigenlijk 30 jaar als freelancer gewerkt. Dus het doen van zoveel klussen […] was voor mij ook echt een noodzaak om aan mijn inkomen te komen.”
Sinds zijn aanstelling in loondienst bij de Verkadefabriek is zijn visie op het freelance- of zzp-schap drastisch gewijzigd. “Alles wat ik ooit heb gezegd over de vrijheid van freelancen, dat trek ik allemaal terug. Ik heb genoten van die vrijheid, dat is zo. Ik had relatief veel flexibele tijd voor onze jonge kinderen. Maar als ik zie hoe ik mijzelf benadeeld heb ten opzichte van mensen met vaste banen, dat is ongekend. Als werknemer hoef je je nauwelijks zorgen te maken, terwijl je als zzp-er altijd die zorg hebt, over je pensioen, alles zelf draagt… Dan vraag ik me af: weegt die vrijheid nog op tegen de nadelen? Zo’n grote ongelijkheid, die in de coronacrisis alleen maar extra duidelijk is geworden, dat kan niet. Er komt straks een generatie aan van anderhalf miljoen mensen die geen pensioen hebben. Ik ben benieuwd wat dat economisch gaat betekenen. Het aandeel zzp-ers in de culturele sector zit inmiddels op 70% of zoiets, dat is gigantisch en dat is veel te veel.”
De vaste dienstbetrekkingen moeten gewoon terug in de sector. Echt serieus.
“De sector maakt zichzelf daar ook ongelofelijk kwetsbaar mee. Je denkt dat je flexibeler wordt door met zzp-ers te werken, maar je wordt juist flexibeler door met vaste contracten te werken. Want wat gebeurt er? Op het moment dat je geen geld hebt zijn de zzp-ers het haasje, dat doet jou als organisatie aanvankelijk geen pijn. Op het moment dat je mensen in vaste dienst hebt, moet je creatief zoeken naar andere wegen, maar dat lukt dan ook! Dan houdt je mensen bij je in plaats van dat je zegt: ik stoot je weer af, en ik haal je pas weer terug als er weer geld is. Dat ondermijnt onze sector heel erg. Niet in de laatste plaats omdat er veel kostbare kennis verloren gaat op die manier. De vaste dienstbetrekkingen moeten gewoon terug in de sector. Echt serieus.”
Schaken op heel veel borden
Ik vraag Jeffrey waarom hij het Nederlands Theater Festival wilde verruilen voor de Verkadefabriek: “Nou, ik werkte er wel heel erg lang, qua houdbaarheidsdatum, en de Verkadefabriek vond ik altijd al een fantastische plek. Ik solliciteer zelden, maar hier heb ik echt serieus werk van gemaakt. Het is een soort festivalgebouw, met heel veel mogelijkheden. Het is interessant om te kijken hoe je het festival-denken in theaters brengt. Dat heb ik altijd al interessant gevonden, daar wilde ik mee experimenteren, en dat kan hier omdat het al een soort festivalgebouw is.”
Hier kan je echt verschil maken.
“Bovendien kan je hier echt verschil maken. Een Fringe in Amsterdam met 35 theaters valt nog niet eens zo heel erg op, maar als je hier in Den Bosch een Fringe zou organiseren met 35 theaters staat de hele stad op zijn kop. Dat vind ik wel heel uitdagend. En de lijnen zijn hier kort. Met de politiek, maar ook met de collega’s, alle andere culturele spelers, dat vind ik heel prettig. Ik denk dat je in gezamenlijkheid meer tot stand kan brengen. De ontwikkeling van de Bossche stadsdelta zoals het hier heet, dat wordt heel interessant de komende jaren.”
Jeffrey zet vooral in op het toevoegen van een onconventionele programmeringslijn – meer experimenteel internationaal theater – en een leerlijn. “Er komt een hele lijn waarbij mensen zichzelf op allerlei niveaus kunnen ontwikkelen. Wij noemen dat voorlopig de Academie van de Praktijk, waarin je mensen met ervaring vraagt om een nieuwe generatie te trainen. We gaan dat doen rondom locatietheater en community theatre, maar ook rondom gespreksleiding bijvoorbeeld, zoals in de nu lopende masterclass met Theo Verbruggen en Clairy Polak die vijf jonge debatleiders trainen. Daarmee hoop je een nieuwe generatie binnen te halen die je ook aan je bindt. Dus dat talentontwikkelingsdeel op allerlei niveaus – of het nou om kinderen gaat of volwassenen of oude van dagen – dat wordt wel veel belangrijker. De Verkadefabriek wordt een plek van zelfontplooiing. We krijgen weer een werkplaats, en op termijn ook een productiehuis wat mij betreft.”
“We gaan een aantal dingen onderzoeken. Ik wil Nieuwe Grond dat ik begonnen ben in 2006 voor de Vrede van Utrecht en dat later werd herstart door Anoek Nuyens, nieuw leven inblazen. De vraag die Nieuwe Grond zich stelt, namelijk hoe je met kunst daadwerkelijk maatschappelijke impact genereert, lijkt me nu relevanter dan ooit. Het motto dat Anoek introduceerde, ‘denken vanuit voorstellen in plaats vanuit kritiek’, neem ik graag over.”
“We gaan allerlei instrumenten inzetten om meer diversiteit te bereiken. Zo gaat Raoul Heertje met jongeren uit de wijken een workshop doen. En we beginnen dit voorjaar, met een jongerenproductiegroep: een theaterproductie met jongeren uit de stad, geregisseerd door Lenneke Maas. We hebben een educatiemedewerker aangenomen om de contacten met scholen te intensiveren.”
“In de clubzaal gaan we veel meer eclectische feesten organiseren, dat wordt echt een club. Dansavonden gecombineerd met kunst, theater noem maar op, dat wordt de inzet. Ook gericht op verschillende doelgroepen als de LHBTIQ+ gemeenschap, die samenwerking zoeken we op.”
“We schaken op heel veel borden op dit moment” besluit Jeffrey zijn enthousiaste verhaal. Die duizend-en-één dingen blijven een rode draad…
In de rubriek Follow Up geven we gezicht en vervolg aan vacatures waarvoor via onze site is geworven. Heb jij ook een nieuwe baan gevonden via Culturele vacatures en vind je het leuk om mee te doen? Mail naar follow-up@culturele-vacatures.nl!
Er waait een frisse wind door de Verkadefabriek. In de volgende Follow Up spreken we met Arjan Timmermans – sinds 1 september 2021 Teamhoofd Verhuur.