Kunst en cultuur zijn van levensbelang voor het klimaatvraagstuk, weet Matthea de Jong (38) als geen ander. Per 1 maart is zij de nieuwe directeur van de Tolhuistuin. Dat werk gaat ze dit jaar combineren met haar taken als projectleider van Warming Up, een initiatief dat inmiddels is uitgegroeid tot een landelijke beweging waarin de cultuursector van Nederland meer mensen bij het klimaatvraagstuk wil betrekken.
Warming Up
Warming Up is een initiatief dat middels kunst en cultuur meer mensen wil doordringen van en laten meepraten over de klimaatkwestie. Dat begon allemaal in oktober 2018, toen Matthea in Leeuwarden – op dat moment Culturele Hoofdstad van Europa – een artistieke klimaattop organiseerde. Matthea: “Toen daalde bij mij pas het besef in dat de klimaatkwestie niet alleen een technisch vraagstuk is, maar ook gaat over sociale vragen. En juist over die vragen ga ik heel graag in gesprek.”
 Warming Up verbindt kunst en cultuur met het klimaatvraagstuk, want – zo is te lezen op de website – “de cultuursector bereikt jaarlijks 90% van alle Nederlanders en kan klimaatverandering als geen ander bespreekbaar maken.” Het wordt georganiseerd vanuit Stichting Impact Makers en bestaat o.a. uit een reeks openbare klimaattoppen die van mei t/m oktober plaatsvinden in verschillende steden in Nederland (o.a. Leeuwarden, Den Haag, Nijmegen en Groningen). Daarnaast zijn er verschillende mediaproducties en andere projecten in de maak. Eindpunt is het Warming Up Festival, dat in oktober 2020 plaatsvindt, tegelijkertijd met de Climate Adaptation Summit in Amsterdam, een internationale klimaattop over adaptatie. |
Het klimaatprobleem voelt voor sommigen misschien onterecht nog als een ver-van-mijn-bed-show, maar Matthea is ervan overtuigd dat je ook die mensen kan aanzetten tot beweging met de juiste verhalen. “En laat dat nu net de core business zijn van de cultuursector. Kunst en cultuur vertellen continu verhalen, in verschillende vormen en op allerlei terreinen.”
Voordat Matthea diep de klimaatproblematiek indook, richtte haar verhaal zich vooral op een ander terrein, namelijk dat van migratie en racisme. Als een van de oprichters van Movies that Matter – een filmfestival over mensenrechten – maakte ze voornamelijk programma’s over die thema’s. “Ook toen vond ik het klimaat natuurlijk een belangrijk thema, maar van een programma maken kwam het niet.” Pas toen ze de artistieke klimaattop in Leeuwarden organiseerde, drong de urgentie echt tot haar door.
De risico’s waarvoor we staan zijn veel groter dan ik had beseft.
Matthea verlegde haar focus naar de klimaatthematiek en begon met het vergaren van informatie. Ze schrok zich rot van wat ze vond. “De risico’s waarvoor we staan zijn veel groter dan ik tot dan toe had beseft. Ik ben met bekenden binnen de cultuursector gaan praten over deze thematiek en voelde ook bij hen de urgentie.”
Gesterkt door het enthousiasme van haar gesprekspartners begon Matthea met de plannen voor en organisatie van Warming Up. Met succes, want inmiddels doen al tientallen culturele partners mee. In dat gigantische lijstje staan onder andere cultuurhuizen als Theater Rotterdam, Pakhuis de Zwijger, LUX Nijmegen, Het Nationaal Theater en TivoliVredenburg, tal van festivals, waaronder Down the Rabbit Hole en Oerol, theatermakers Karlijn van Benthem en Marjolijn van Heemstra en fotograaf Jaap Scheeren. Matthea: “Het doel is om een blijvend duurzaam platform te creëren. Dit is dan ook een open oproep aan alle lezers: doe mee! Mocht je concrete plannen hebben om iets te organiseren, neem dan zeker contact op.”
Tolhuistuin
Een van de hoofdpartners van Warming Up is de Tolhuistuin in Amsterdam. Niet gek, want de koers van het cultuurhuis – waar de relatie tussen mens en natuur centraal staat – past goed bij het project. “Een tijdje geleden besloot het team van de Tolhuistuin om vol in te zetten op de duurzame agenda”, zegt Matthea. “Ze wilden kunst en cultuur inzetten voor het klimaat. Daar sloot Warming Up natuurlijk perfect bij aan.” Toen ze een nieuwe directeur zochten, werd Matthea gepolst. Ze solliciteerde, doorliep de sollicitatieprocedure en mag zich nu dus vanaf maart officieel directeur noemen.
Zoals gezegd heeft ze erg veel zin om te beginnen bij de Tolhuistuin. “Om heel veel redenen. Die plek is iconisch, zo mooi om te zien! De architectuur, de prachtige tuin en natuurlijk de creatieve makers. Dat is echt uniek voor het centrum van Amsterdam.” De Tolhuistuin bestaat uit een paviljoen met restaurant, verschillende zalen, kantoren en studio’s – met culturele huurders die bijdragen aan de programmering – en een grote tuin. De plek nodigt volgens Matthea heel erg uit om het thema duurzaamheid aan te snijden. “Wat het extra bijzonder maakt, is dat dit voorheen van Shell was. Een mooi gegeven dat een voormalig kloppend hart van de olie-industrie nu ook katalysator wordt voor het gesprek over het klimaatvraagstuk.”
Hier worden verhalen verteld, en die verhalen heb je nodig om in beweging te komen.
Overigens wordt er niet alleen over klimaat gepraat bij de Tolhuistuin. Ook andere thema’s komen aan bod in de vele debatten, workshops en interventies in de openbare ruimte. Die zijn immers net zo goed van belang voor de toekomst. “De Tolhuistuin is het cultureel centrum van Amsterdam-Noord. Het heeft naast een culturele, ook een sociale functie. We willen mensen samenbrengen, verbinden, ontroeren, confronteren, inspireren en ontspannen; zonder commercieel of politiek belang. Dit is een vrijplaats om middels kunst en cultuur de grote wereld eromheen te duiden. Hier worden verhalen verteld, en die verhalen heb je nodig om in beweging te komen.”
Matthea combineert tot en met oktober Warming Up met haar werkzaamheden voor de Tolhuistuin. Daarna gaat ze fulltime aan de slag in Amsterdam-Noord. Warming Up gaat vanaf dan door in onder andere de Tolhuistuin. Wil je als culturele partij meedoen aan Warming Up 2020, neem dan contact op via Info@wearewarmingup.nl.